İktisatta kurallarla çelişen idarenin yansıması olan enflasyondaki önü alınamayan tırmanış 84 milyonu fakirleştirdi. Memurlara yılın birinci yarısı için yüzde 7.5 artırım verilirken TÜİK ocak enflasyonunu yüzde 11 olarak duyurdu. Artırım furyası gözetilerek yapılan…
İktisatta kurallarla çelişen idarenin yansıması olan enflasyondaki önü alınamayan tırmanış 84 milyonu fakirleştirdi. Memurlara yılın birinci yarısı için yüzde 7.5 artırım verilirken TÜİK ocak enflasyonunu yüzde 11 olarak duyurdu. Artırım furyası gözetilerek yapılan mkent aydın haberleriş artırımı, yılın birinci üç haftasında hayat pahalılığının gerisine düştü. Canavarın kasımdan bu yana iki kat büyümesiyle oluşan vahamete uzmanlar da dikkat çekti.
TABAN FİYATIN SATIN ALMA GÜCÜ GEÇEN YILIN GERİSİNDE
Oğuz Demir “Memur artırımı da minimum fiyat artırımı da eridi. Hükümet hemen satın alma gücünün korunmasına dönük tedbir almalı” daveti yaptı. Minimum fiyatın geçen yıl 2 bin 825 lira olduğunu hatırlatan Yalçın Karatepe de “Bin lirası 2021’in enflasyonuyla erimişti. Bu ay da 472 lira daha ele geçmeden gitti. Satın alma gücünde toplam kayıp 1.490 lira. Yeni taban fiyatın satın alma gücü geçen yılkinin altına inmiş oldu” dedi.
MAYISTA YÜZDE 50’NİN ÜSTÜNE ÇIKACAK
Hazine Bakanı Nebati’nin “Enflasyonda yüzde 50’yi göreceğimizi düşünmüyorum. Umarım yanılmam” kelamları sonrası iki global kuruluştan dikkat çeken iddia geldi. JP Morgan, Türkiye’de enflasyonun mayısta yüzde 55’le tepe yapacağını, kasıma kadar da yüzde 50 civarında kalacağını belirtti. S&P’nin öngörüsünde de ‘Enflasyonun yılın büyük kısmında yüzde 50’yi aşmasını bekliyoruz’ sözüne yer verildi.
ENFLASYON Mkent aydın haberleriŞ ARTIRIMLARINI 1 AYDA BİTİRDİ
Artan döviz kurları maliyetleri katlarken, TÜİK’e nazaran enflasyon yüzde 48’i aşarak 19 yılın rekorunu kırdı. Yüksek enflasyon memur, emekli ve minimum ücretliye yapılan artırımları buharlaştırdı. Mkent aydın haberleriş artırımları yılın birinci ayında biterken, alım gücü de düştü. Yüzde 50 artırım yapılan taban fiyat birinci aydan 472 lira erirken, yüzde 7,5 artış yapılan memur ve memur emeklilerinin o artırımından da eser kalmadığı üzere eksiye geçti. 2 bin 500 lira mkent aydın haberleriş alan emekli ise açlık hududunun yarısına mahkum edildi.
Türk Lirası’nda yaşanan paha kaybı, ekonomik belirsizlikler enflasyonun rekor kırmasına neden oldu. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) datalarına nazaran enflasyon yüzde 48’i aşarak 19 yılın rekorunu kırdı. Yüksek enflasyon yapılan mkent aydın haberleriş artırımlarını yılın birinci ayında bitirirken alım gücü süratle düştü.
2021 yılında uygulanan 2 bin 825 liralık minimum fiyatta yıl sonunda açıklanan yüzde 36’lık enflasyon oranı nedeniyle satın alma gücünde bin 18 liralık kayıp yaşanmıştı bunun telafisi için taban fiyata bin 425 lira artırım yapılmış yüzde 50’nin üzerinde artış sağlanarak 4 bin 250 liranın üzerine çıkarılmıştı.
Lakin ocak ayında açıklanan yüzde 11,10 enflasyon oranı yeni fiyatın 472 lirasını götürdü. Taban ücretlinin kaybı yıllık enflasyona nazaran ise bin 490 lira olarak kaydedilirken, yılın birinci ayında satın alma gücünde 65 lira daha kayıp yaşandı.
Memur ve memur emeklilerine 2022’nin birinci 6 aylık periyodu için yüzde 5 artırım verilmişti. Lakin kasım ve aralık aylarında adeta artırım yağmuru yaşanınca yüzde 2,5 ek artırımla toplam artırım yüzde 7,5’e yükseltildi. Lakin TÜFE daha ocakta yüzde 11,10 olunca tüm artırım buhar olduğu üzere memur ve emekli artırımı eksiye geçti. Öte yandan yüksek enflasyon, yılın başında artırım ya da ek artırım verilmeyen, yalnızca geçmiş enflasyon kaybı telafi edilen personel, esnaf ve çiftçi emeklilerini daha fazla vurdu.
2 bin 500 liraya yükseltilen en düşük personel emeklisi aylığının alım gücü, TÜFE’nin yüzde 11,10’a çıkmasıyla ocak sonunda 250 lira birden düştü. 2 bin 500 lirayla geçinme hesapları yapan emekliler açlık hududunun yarısıyla yaşamaya mahkum edildi. Yetkililer enflasyonun düşüceğini belirtmesine karşın milletlerarası kuruluşların yayınladığı raporlara nazaran enflasyon yüzde 50’yi aşacak ve yılın büyük kısmında de bu oranın üzerinde olacak.
‘YILIN BÜYÜK KISMINDA YÜZDE 50’NİN ÜZERİNDE SEYİR İZLENECEK’
Döviz kurları maliyetleri katlarken, enflasyon da tarihi rekorunu kırarak son 19 yılın tepesini gördü. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, enflasyonun nisan ayında yüzde 50’nin altında tepe yapacağını belirterek “Enflasyonda yüzde 50 düzeylerini göreceğimizi düşünmüyorum. Umarım yanılmam’’ dedi. Lakin memleketler arası kuruluşlar yayınladıkları raporlarda enflasyonun yüzde 50’yi aşacağını ve yılın büyük kısmında bu oranın üzerinde kalacağını aktardı. JP Morgan, Türkiye’de enflasyon oranının mayıs ayında yüzde 55 ile tepe yaparak, kasım ayına kadar yüzde 50 civarında kalacağını ve 2022’nin sonunda yüzde 35’e düşebileceğini öngördü. JP Morgan yayımladığı raporda, Türkiye’de ocak ayında doğalgaz, elektrik, alkol ve tütünde vergilerde kıymetli artışlar yaşandığının da altını çizdi. Kurum raporda, ayrıyeten enflasyon iddialarını değiştirmediklerini vurguladı.
TCMB DEĞERLENDİRMESİNDE GÜÇ VURGUSU YAPILDI
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Ocak’ta yüzde 48’i aşarak 20 yıla yakın mühletin en yüksek düzeyine çıkan enflasyonla ilgili değerlendirmesini yayımladı. Merkez Bankası değerlendirmesinde yıllık tüketici enflasyonundaki artışın alt kümeler geneline yayıldığını bu gelişmeye en besbelli katkının güç fiyatlarından geldiğini belirtti. Değerlendirmede güç fiyatlarının enflasyon üzerindeki tesirine vurgu yapıldı. Güç enflasyonunun memleketler arası petrol fiyatlarındaki artış ile elektrik, doğal gaz, şebeke suyu üzere yönetilen/yönlendirilen kalemlerdeki gelişmeler sonucunda en büyük yükseldiğini söyleyen Merkez, tüketici fiyatları üzerinde başta elektrik olmak üzere güç maliyetlerindeki artışların ikincil tesirlerinin de izlendiğine dikkat çekti. Besin yıllık enflasyonundaki yükselişin alt kümeler genelinde devam ettiğini belirten TCMB evvelki periyotlarda nispeten daha ölçülü seyreden taze meyve ve zerzevat enflasyonunun ocakta yüksek artış sergilediğini söz etti.
TCMB değerlendirmesinde üretici enflasyonu ve çekirdek göstergelere ait olarak ise ‘’Başta güç ve metal olmak üzere milletlerarası emtia fiyatlarında dallar geneline yayılan artışlar ile tedarik zincirlerindeki aksamalar sonucunda üretici fiyatları kaynaklı baskılar sürmüştür. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonları ve ana eğilimlerindeki yükseliş devam etmiştir’’ değerlendirmesini yaptı.
‘EN YÜKSEK FİYAT BİLE ÇOKTAN ERİDİ’
Enflasyonla bir arada fiyatların de süratle erdiğini belirten ekonomistler alım gücünün korunmasına yönelik tedbirlerin alınması gerektiğini vurguluyor. Doç. Dr.Oğuz Demir yaptığı değerlendirmede mkent aydın haberleriş artırımlarını üç başlıkta ele almak gerektiğini belirterek ‘’İlksi memur mkent aydın haberleriş artırımları. Burada ikinci altı aylık enflasyon farkının üzerine yüzde 7,5 artırım yapıldı.
Yani artırımın büyük bir kısmı 2021 yılında enflasyonla erimişti. Yüzde 7,5’lik artırım da ocak ayındaki yüzde 11’lik enflasyonla erimiş oldu. İkinci başlık ise minimum fiyat artırımı. Yüzde 29-50 ortasında (AGİ’nin kalkması nedeniyle) artırım aldı taban ücretliler. Burada da yıllık enflasyona bakmak gerekiyor.
En yüksek artırım oranına erişen ve yüzde 50 artırım alan minimum ücretlinin dahi satın alma gücü yeniden yüksek aralık ve ocak enflasyonu ile birlikte erimiş oldu. Üçüncü küme ise taban fiyat dışında fiyatlı çalışanlar. Yani özel dal çalışanları. Burada fiyat artışları taban fiyattaki artışın oran olarak yüksek olması nedeniyle bu yıl yüzde 20-40 ortasında yapıldı.
Bu açıdan ücretlilerin satın alma gücü de 2021 enflasyonu ve yüksek ocak enflasyonu ile çoktan eridi. Hükümetin, emekçi ve patron bölümleri ile bir ortaya gelerek ivedilikle yüksek enflasyon ortamında vatandaşın alım gücünün korunmasına yönelik tedbir alması gerekiyor. Aksi taktirde enflasyonun bu halde önümüzdeki 3-4 ay daha yüksek seyredeceğini dikkate alırsak önemli bir toplumsal buhran ile karşı karşıya kalacağız’’ dedi.
‘TÜRKİYE’DE GENEL MAKROEKONOMİK BELİRSİZLİK SÜRÜYOR’
Türkiye’nin enflasyon bilgilerini pahalandıran kredi derecelendirme kuruluşu S&P Küresel Ratings, 2022’nin büyük kısmında Türkiye’de yıllık enflasyonun yüzde 50’yi geçmesini bekliyor. Kurum Türkiye’de yıllık ortalama enflasyon iddiasını 2022 için yüzde 49,5’e, 2023 için ise yüzde 14,5’e yükseltti. Kredi derecelendirme kuruluşu S&P, Türkiye’nin makroekonomik görünümüne ait yaptığı güncelleme kapsamında, 2022 büyüme kestirimini yüzde 3,7’de tuttu ve bu varsayımda hem üst hem aşağı istikametli riskler gördüğünü belirtti. S&P Analisti Tatiana Lysenko imzalı değerlendirmede, “Enflasyon Aralık 2022’de baz tesiriyle düşecektir lakin yüzde 30’un üzerinde kalacaktır. Birebir vakitte, Türkiye’nin genel makroekonomik yörüngesi, ekonomik siyasetinin istikameti konusunda netlik olmaması nedeniyle belirsizliğini koruyor” denildi.
‘ARTIŞLAR LAKİN 3 HAFTAYI KARŞILAYABİLDİ’
Memura yapılan artırımın ocak ayının 3 haftasında bittiğini belirten ekonomist Alkent aydın haberlerittin Aktaş,‘’Şahane bir öngörü, şahane bir hesaplama! Memura 2022’nin birinci yarısı için verilen yüzde 7,5’lik artırım, ocak ayının birinci üç haftasındaki enflasyonu lakin karşıladı. Artırım yüzde 7,5, aylık enflasyon yüzde 11,10. Memur ocak ayının 20’sinde alacaklı duruma geçti. Bu hesabı yapanlar, neredesiniz?’’ dedi. İktisatçı Prof.Dr. Yalçın Karatepe ise, ‘’Geçen yıl Taban fiyat 2 bin 825 lira idi. Bunun yüzde 36,02’si (1.018 lira) 2021 yılı enflasyonu ile erimişti. 4 bin 250 liralık yeni taban fiyatın 472 lirası da daha ele geçmeden gitmiş. Satın alma gücünde toplam kayıp bin 490 lira. Taban fiyata ne kadar artırım yapılmıştı? Bin 425 lira Yeni minimum fiyatın satın alma gücü geçen yılkinin altına inmiş oldu. Enflasyon çok süratli fakirleştiriyor. Yüksek enflasyonun yaşandığı bu devirde, fiyatlar her 3 ayda bir enflasyona nazaran artırılmalı’’ tabirlerini kullandı.
19 YILIN REKORU KIRILDI
TÜİK bilgilerine nazaran yıllık enflasyon ocak ayındaTL’deki bedel kaybı ve güç artırımlarının tesiriyle Nisan 2002’den bu yana en yüksek düzeye çıktı. TÜİK’in açıkladığı bilgilere nazaran, ocak ayında tüketici fiyat endeksi evvelki yılın tıpkı periyoduna nazaran yüzde 48,69 arttı.TÜİK bilgilerine nazaran ocakta aylık enflasyon yüzde 11,10 oldu. Ocak ayında üretici fiyatları da hızlandı. Datalara nazaran üretici fiyat endeksi yıllık bazda yüzde 93,53 arttı. Aylık bazda üretici fiyatlarındaki artış ise yüzde 10,45 olarak kaydedildi. TÜİK’in açıkladığı bilgilere nazaran yıllık çekirdek enflasyon yüzde 39,45 oldu.
EN FAZLA AZALMA YAĞ KÜMESİNDE
DİSK, yüzde 50’li artırımlı yeni minimum fiyatın alım gücünün geçen yıla nazaran yaklaşık yüzde 8,5 azaldığını ortaya koyan araştırma raporunu yayınladı. 2021 yılında minimum fiyat 2 bin 825 liradan 4 bin 253 liraya yükseltilse de rekor kıran enflasyon nedeniyle alım gücü düşmeye devam ediyor. DİSK’in araştırmasına nazaran bir taban fiyatlı artırımlı mkent aydın haberlerişıyla bile geçen yıla nazaran artık yüzde 8,3 daha az besin alabiliyor. Alım gücündeki azalma en çok yüzde 15,2’yle yağ kümesinde. Bunu yüzde 13,9’la süt kümesi, yüzde 11,9’la et kümesi izledi. Araştırmada, besin unsurlarındaki alım gücünü korumak için taban fiyatın ne kadar olması gerektiği de incelendi. Buna nazaran yağdaki alım gücünü korumak için minimum fiyatın 6 bin 927 lira olması gerekiyor. Besin ele alındığında, seçilmiş eser kümelerinde orantısal olarak en çok kayıp margarin ve patateste oldu.