Hem global çaptaki krizler hem de döviz kurundaki sert yükselişle gübre fiyatları, yalnızca bir yılda bile yüzde 100’ün üzerinde artırmış durumda. Hükümetin açıkladığı yeni sistem Döviz Garantili Mevduat Hesabı ile döviz kurunda yaşanan düşüşle de dolar, s…
Hem global çaptaki krizler hem de döviz kurundaki sert yükselişle gübre fiyatları, yalnızca bir yılda bile yüzde 100’ün üzerinde artırmış durumda. Hükümetin açıkladığı yeni sistem Döviz Garantili Mevduat Hesabı ile döviz kurunda yaşanan düşüşle de dolar, yalnızca dört günde 7 lira ucuzladı. Bunun akabinde gübre üreticilerinden de birer birer indirim açıklamaları gelmeye başladı. Fakat son bir yılda yüzde 100’den fazla artan gübre fiyatlarındaki yüzde 20 civarındaki gerileme ise şimdilik hudutlu bir indirim.
‘GÜBRENİN HAMMADDESİNİN NEREDEYSE HEPSİ İTHAL’
Independent Türkçe’den Gökçen Tuncer’in haberine nazaran; Gübre Üreticileri, İthalatçıları ve İhracatçıları Derneği Lideri Metin Güneş, Türkiye’nin gübrenin yüzde 50’sini ithal edip yüzde 50’sini ise kendisinin ürettiğini söylüyor. Fakat ürettiği gübrenin hammaddesinin çabucak hemen hepsi ithal. Doğalgaz, fosfat kayası, potas tuzu, amonyak, nitrik asit, sülfürik asit ve fosforik asit üzere unsurlar, gübrenin hammadde ve orta girdileri ve Türkiye’de hammadde kaynakları bulunmadığından kimyasal gübre dalı yüzde 90’nın üzerinde dışa bağımlı.
TÜRKİYE NEDEN GÜBRE ÜRETEMİYOR?
Selçuk Üniversitesi Zirkent aydın haberlerit Fakültesi Öğretim Üyesi Süleyman Soylu, Türkiye’nin fosfat kaynaklarının gübre üretimi için kâfi olmadığını söylüyor. Independent Türkçe’ye konuşan Soylu’ya nazaran doğal gübre kullanımının ise zorlukları var. Bunlardan en değerlisi, Türkiye’deki talebi karşılayamaması.
Zirkent aydın haberlerit Mühendisi Faik Toy ise kamuya ilişkin gübre fabrikalarının ve fosfat madenlerinin özelleştirilmesi sonrası devletin bir kilogram gübre üretme gücünün kalmadığı görüşünde. Toy, “Yüzde 26 azotlu CAN gübreyi üretsek bile buğday, tahıl, mısır üzere eserlerin olmazsa olmazı ÜRE gübresinde büsbütün yurt dışına bağımlıyız” diyor.
“Bugün devlete ilişkin fabrikalarımız olsaydı, ithalata devam ediyor olsak bile, bugünkü fiyatların çok çok altında gübre üretilirdi” diyen Faik Toy, “Hiç olmazsa üretilen gübreler maliyetine çiftçiye satılırdı. Maliyetler bu kadar artmamış olurdu” diye konuştu.
‘BU Skent aydın haberleriTTEN SONRA GÜBRE 1 LİRAYA İNSE DE BİR MANASI YOK’
Independent Türkçe’ye yaptığı açıklamada DAP gübrenin ton fiyatının, Temmuz 2020’de 2 bin 200 lira olduğunu söyleyen Toy, şöyle devam etti:
“ÜRE gübrenin fiyatı bin 800 liraydı. Artık 14 bin 200 liraya çıkmış durumda. 20.20 gübre ise 15 bin lira düzeyinde. Bu fiyata çıktığında çiftçimiz buğday ve arpa ekimi yaptı ve bitirdi. Bu skent aydın haberleritten sonra 20.20 taban gübre 1 liraya bile inse bu maliyeti geri döndürme talihimiz yok artık. Bu tohumlar, gübre fiyatları pik yaptığında ekildi. Altıncı ve yedinci ayda bunları hasadı gerçekleşecek. Televizyonda izliyoruz. Tüketici pazara gidip “Dolar düştü, fiyatlar düşmemiş” diyor. Domates, dün ekilip bugün hasat edilen bir eser değil ki. 2-3 ay evvel çok kıymetli gübreyle, yüksek maliyetle ekilmiş.”
‘BUNA ‘UCUZLADI’ DİYEMEYİZ’
Faik Toy, doların 18 lirayken fiyatı en üst düzeye çıkan gübrenin kullanılmasının akabinde bunun hububata tesirinin haziran ve temmuzda, sebzelere tesirinin ise iki ay sonra karşımıza çıkacağını aktardı. Toy’un açıklamalarına nazaran 2022’nin altıncı ve yedinci ayında hasat edilecek buğdayın kilogram maliyeti 6 liraya, arpa maliyeti ise 5 lirayı çıkmış durumda. Faik Toy’un açıklamasına nazaran fiyatı 12 bin liraya inen ÜRE, 8 bin 500 liraya gerileyen %26 azotlu gübreler için “ucuzladı” demek sıkıntı. Çünkü, yüzde 26 CAN Gübre’nin geçen yılki fiyatı 1000 liraydı. 1800 lira olan ÜRE gübrenin inmiş fiyatı 12 bin liraya. Bir yılda 8,5 kat artmış, 1,5 kat indirime girmiş, 7 kat artış hâlâ orada duruyor. Toy şöyle konuştu:
“Çiftçi, 2002 yılında 1 ton buğday sattığı vakit 2 ton ÜRE gübresi alabiliyordu. 2 ton ÜRE gübresinin bugünkü fiyatı 26 bin lira. Buğday o kadar etmiyor. Aksi takdirde buğdayın ton fiyatının da 26 bin lira olması gerekirdi. Buğday o kadar etmediğine nazaran gübrenin fiyatında bir fahişlik var. Bunları birçok kişi mkent aydın haberlerilesef görmüyor. “
‘2018 KRİZİNE BENZİYOR’
Metin Güneş, 2021’de olası gördükleri düşüşü, 2018’e benzetti. Çünkü, 2017 yılında 6 milyon ton gübre kullanımı, kur krizinin yaşandığı 2018’de 5,3 milyon tona gerilemişti. Çiftçinin 2021 başından bu yana gerek meyve-sebzede gerek mısır, şeker pancarı üzere endüstriyel eserlerde gübredeki fiyat artışına mümkün mertebe dayandığını söyleyen Güneş, ekimi sekizinci ayda yapılan hububatın dövizden en fazla etkilenen bitki kümesi olacağını söyledi.
‘ÇİFTÇİ GÜBRESİZ EKİME MECBUR KALIYOR, REKOLTE DÜŞÜYOR’
Kendisi de tıpkı vakitte bir çiftçi olan Faik Toy ise çiftçinin, fiyatlar nedeniyle, kısa ya da gübresiz ekim yapmak zorunda kaldığını belirtti. Toy, daha az gübre muhtaçlığı olan mercimek ve nohut üzere eserlere yönelme olduğunu söyledi ve ekledi:
“Mesela kırmızı mercimeği Türkiye’nin her tarafında ekemiyorsunuz. Yüzde 95’i Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yetişiyor. Güneydoğu Anadolu Bölgesi, buğday ve arpadan kaçış yapıp kırmızı mercimek alanlarını arttırdı. Onu da gübresiz ekim yapmak zorunda kaldı.
Hasebiyle gübresiz ekim yapınca rekoltede düşüş meydana geliyor. Rekolte düşüşü de bir nevi kuraklık olmasa bile gübrenin kuraklığını meydana getirecek. “