Nasuh Paşa Külliyesi, Türkiye’nin tarihî ve kültürel zenginliklerini barındıran önemli yapıtlarından biridir. Bu yazımızda, külliyenin konumu, tarihi ve önemi üzerine detaylı bilgiler sunacağız. Külliye, ziyaretçilere hem görsel hem de tarihi bir şölen sunarak, geçmişten günümüze uzanan bir köprü görevi görüyor.
🌄Nasuh Paşa Külliyesi’nin Tarihi ve Önemi
Nasuh Paşa Külliyesi, Osmanlı döneminden kalan nadide yapıtlardan biri olarak, tarihî ve kültürel bir hazinedir. Aydın’ın tarihi dokusuna ışık tutan bu külliye, mimarisi, tarihi ve sosyal etkisiyle ziyaretçilerini adeta zaman yolculuğuna çıkarır. Tarihe ilgi duyan herkes için kaçırılmaması gereken bir durak olan Nasuh Paşa Külliyesi, geçmişin izlerini sürmek ve tarihî bir atmosferde zaman geçirmek isteyenler için ideal bir noktadır.
Nasuh Paşa tarafından 1120 yılında inşa ettirilen külliye, İl merkezinde Köprülü Mahallesi’nde yer alır. Babası Osman Paşa’dan dolayı Osmanoğlu olarak bilinen Nasuh Paşa, çeşitli görevlerde bulunmuş ve daha sonra bağımsız bir beylik kuracağı şüphesiyle idam edilmiştir.
Külliyenin yapıları doğu-batı doğrultusunda sıralanmıştır: han, dershane-mescid, medrese ve hamam. Ancak zamanla bu yapılar arasındaki ilişki zayıflamış, konutlar külliyeyi çevrelemiştir. 1926’da belediye tarafından medrese odalarının bir kısmı yıkılmış ve Gazi Bulvarı’nın yapılmasıyla külliye ikiye bölünmüştür.
Zincirli Han olarak da bilinen han, iki bölümden oluşur ve avlu etrafında iki katlı bir ana yapı bulunur. Dükkanlar sivri kemerli ve beşik tonozludur. Hanın ikinci bölümünde dükkânlar, küçük bir avlu ve odalar yer alır.
Medrese, Osman Ağa / Osmanoğlu Medresesi olarak da bilinir. Eğimli bir araziye inşa edilmiş, tek katlı ve “U” şeklindedir. Yol geçişi sırasında bir koridorla medreseden koparılmış, bazı odalar yıkılmıştır.
Dershane-mescid, medreseden ayrılmış ve Zincirli Han’ın kuzeybatısında yer alır. İbadet bölümü kare planlıdır ve kuzey, doğu ve batı cephelerinde pencereler bulunur. İçeride stalaktitlerle bezeli mihrap nişi yer alır.
Paşa Hamamı, dikdörtgen planlıdır ve doğu-batı doğrultusunda uzanır. Soyunma kabinleri bulunan soğukluk, tromplu bir kubbeyle örtülüdür. Sıcaklık kısmı kare planlıdır ve üzeri tepe pencerelerine sahip bir kubbeyle örtülüdür.
🌅Yapım Süreci ve Mimari Özellikler
- Yapım Tarihi: Külliye, 1708 yılında inşa edilmiş ve o günden bu yana birçok restorasyon geçirmiştir.
- Mimari: Tipik Osmanlı mimarisinin özelliklerini taşıyan külliye, bir cami, medrese, hamam ve bir dizi sosyal tesis içerir. Mimarisinde kullanılan süslemeler ve taş işçiliği dönemin zanaatkarlık becerilerini yansıtır.
🌟Önemi
Nasuh Paşa Külliyesi, Osmanlı mimarisinin ve dönemin sosyal yaşantısının anlaşılması açısından büyük öneme sahiptir. Külliye, bölgedeki en eski ve en iyi korunmuş yapıtlardan biri olarak, tarihî ve kültürel miras açısından büyük bir değer taşır. Aydın bölgesinde yaşamış olan toplulukların yaşayışlarının da bir nevi kanıtı niteliğindedir. Yapı halen aktif olarak işletilmekte ve kullanıma açık şekilde bulunmaktadır.
✴️Kültürel ve Sosyal Etki
- Eğitim ve Din: Külliye, tarih boyunca eğitim ve dini öğretim merkezi olarak hizmet vermiştir. Medresesi, birçok alim yetiştirmiştir.
- Turizm: Günümüzde, külliye hem yerli hem de yabancı turistler tarafından yoğun ilgi gören bir ziyaret noktasıdır. Turizm açısından bölge ekonomisine katkı sağlar. Külliye alanında yer alan otel ile konaklama imkanı sunulmaktadır.
⭐Nasuh Paşa Külliyesi Nerede?
Nasuh Paşa Külliyesi, Aydın merkez Efeler ilçesinde yer almaktadır. Külliye, döneminden izler taşıyan bir yapıya sahiptir ve halen yapısını korumaktadır. İzmir’e yaklaşık 140 kilometre mesafede bulunan Efeler ilçesindeki külliyeye, hem karayolu hem de havayolu ile ulaşım imkânlarına sahiptir. Aydın gezi önerileri içerisinde kolaylıkla ulaşılabilecek konumlardandır.
🏞️Ulaşım İmkanları – Nasıl Gidilir?
- Şehir İçi Otobüsleri: Aydın şehir içi minibüsleri veya Aydın sarı otobüsler ile ulaşım mümkündür. Hasanefendi-Ramazan Paşa Camii yahut Köprülü Veysi Paşa Mahallesi güzergahına giden araçları tercih edebilirsiniz. Sarraflar bölgesini takip ederek külliyeye ulaşım sağlayabilirsiniz.
- Tren: TCDD tarafından yürütülen BASMANE-DENİZLİ ve ISPARTA-BASMANE arasındaki bölgesel ve ana hat trenler ile Aydın’a ulaşım sağlayabilirsiniz. Aydın Tren Garı’na geldikten sonra Sevgi Yolu üzerinden Sarraflar’a yürüyerek külliyeye ulaşabilirsiniz.
- Özel Araç: Otomobil veya başka bir özel aracınız var ise konum tarifi ile rahatlıkla gidebilirsiniz. Atatürk Spor Kompleksi’nin kuzeyinde yer alan külliyede otopark yer almaktadır.
📓Ziyaretçi Bilgileri
Nasuh Paşa Külliyesi, yılın her dönemi ziyaretçilere açıktır. Ancak külliye ve çevresinde daha rahat bir gezi deneyimi için ilkbahar ve sonbahar ayları önerilir. Ayrıca külliyede aktif olarak otel, kafe ve öğrenci yurdu olması nedeniyle ziyaret alanları kısıtlıdır. Yine de Paşa Hamamı ve Zincirli Han Otel’i ziyaret edebilir burada konaklayabilirsiniz. Ayrıca içerisinde yer alan restoran ve kafe oldukça lezzetli yiyecek & içecekler servis etmektedir.
- Giriş Ücreti: Külliye ziyareti ücretsizdir.
- Ziyaret Saatleri: Sabah 09:00’dan akşam 17:00’ye kadar ziyaret edilebilir.
▶️Çevredeki Gezilecek Yerler Listesi
- Tralleis Antik Kenti & Ören Yeri
- Aydın Arkeoloji Müzesi
- Ramazan Paşa Camii
- Bey Camii
- Arapapıştı Kanyonu
- Nysa Antik Kenti
Kaynaklar:
- Kültür Portalı – https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/aydin/gezilecekyer/nasuhpasa
- Efeler Belediyesi – https://www.efeler.bel.tr/efeler/tarihi-ve-turistik-bolgeler/nasuhpasa-kulliyesi
- Güney Ege Tanıtım Portalı – https://www.guneyegeturkiye.com/mekan/nasuh-pasa-kulliyesi-zincirli-han
- İslam Ansiklopedisi – https://islamansiklopedisi.org.tr/nasuh-pasa-kulliyesi