Gelecek Partisi Kurucular Heyeti Üyesi İbrahim Turhan toplumsal internet hesabından yaptığı paylaşımlarla ülkede yaşanan ekonomik gelişmeleri kıymetlendiriyor. Turhan Hazine ve Maliye Bakan Yardımcısı Nureddin Nebati’nin kelamlarından yola çıkarak yorumlarını payl…
Gelecek Partisi Kurucular Konseyi Üyesi İbrahim Turhan toplumsal internet hesabından yaptığı paylaşımlarla ülkede yaşanan ekonomik gelişmeleri kıymetlendiriyor. Turhan Hazine ve Maliye Bakan Yardımcısı Nureddin Nebati’nin kelamlarından yola çıkarak yorumlarını paylaştı.
Nebati’nin “Türkiye İktisat Politiğini tüm ezber ve önkabullerimizi bir yana bırakarak, bilimsel bilgiler ışığında netleştirelim ve bilgi karmaşasını ortadan kaldıralım.” kelamlarını paylaşan İbrahim Turhan, “Siyasal bir meydan okuma olduğu kadar akademik olarak da kışkırtıcı bir davet.
Davete icabet etmemek saygısızlık olur” dedi.
Turhan, iletisinde Evvel temeller: İktisatta beklentiler kıymetlidir, Hayaller ile gerçekler farklıdır. Faiz iktisatta yalnızca üretimi, kur da yalnızca ihracatı ve ithalatı etkilemez ve üretici ve yatırımcı, çıkarın mutlak kıymetine değil risk başına düşen çıkara bakar. Risk artarsa işler değişir” dedi.
Turhan yaptığı değerlendirmede “Hükümet yeni bir siyaset izleyeceğini açıkladığında siyasetin tesirlerini, değişkenler ortasındaki mevcut alakaların süreceğini varsayar. Meğer tüketicilerin, firmaların, çalışanların yani iktisattaki bölümlerin bekleyişleri değişir. Bu da değişkenlerin alakalarını etkiler” derken “Enflasyonun denetimden çıktığı, beklentilerin bozulduğu bir ortamda negatif gerçek faiz veriyorsunuz. Kredileri artırıp tüketim ve yatırım talebini kamçılıyorsunuz. Doğal olarak enflasyon beklentileri artıyor. Kimse parayı elinde tutmak istemiyor. Talep erkene çekiliyor” diye ekledi.
Yaşanan ekonomik durumu ayrıntıları ile aktaran Turhan, Yani hem mali genişleme oluyor hem de para talebi azalıyor ve paranın sirkülasyon suratı artıyor. Bu enflasyonu daha da artırıyor.
Üstelik birikimli maliyet artışlarının fiyatlara geçişini hızlandırıyor. Tabi bu ortada tedarik meselelerini da unutmayın” dedi.
“Parasal genişlemenin olduğu, enflasyon beklentilerinin yükseldiği, arz taraflı meselelerin olduğu bir ortamda gerçek fiyat artışı olacağını, bütçe harcamalarının (destekler ve transferler) artacağını açıklıyorsunuz” diye soran Turhan bunu “Ateşin üzerine akaryakıt dökmekle birebir şey” olarak tanımlıyor.
Turhan, toplumsal medyadan yaptığı paylaşımda “Talep kışkırtılır ve çıktı açığı büyürken negatif gerçek faizde ısrarlı olacağınızı açıklıyorsunuz (“Bu faizler düşecek, düşecek”). Siyaset yöneliminde daima değişiklik yapılması ve belirsizlikler öngörülebilirliği yok ediyor. Ülke risk primi artıyor. TL süratle kıymet kaybediyor” dedi.
Turhan yaptığı değerlendirmede “Ama ne gâm !.. Bunu olumlu bir gelişme olarak görüyor ve yansıtıyorsunuz. Bir yıl evvel kur artmasın diye milyarlarca dolar rezerv satan iktidar, bir aydınlanma yaşamış olacak, artık “rekabetçi kurun” faziletlerinden dem vuruyor. Kur artışını yüksek ihracatın motoru görüyorsunuz.
Birebir kur artışının enflasyon üzerindeki tesirleri ise hiç gündemde değil. “İkide bir ‘fiyat istikrarı, fiyat istikrarı’ diyorlar ya, biz onu atıp bir kenara koyduk” nasıl olsa. Kur artışı-enflasyon sarmalı diye bir şey işitenınız var mı? Üstelik bir açmazdasınız. Kur artışını denetim altına almaya kalkarsanız -buna gücünüz yetip yetmeyeceği bir yana- artan taleple birlikte ithalatın bir anda zıplaması önlenemez. Ayrıyeten enflasyon yüzünden gerçek kur çabucak değerlenmeye başlar. Bakın bir tutarsızlık daha…” diyor.
Turhan yorumlarında “Derin bir ödemeler istikrarı krizi ile aranızda duran tek mani kurun süratle artması. Kura müdahale etmemeniz gerekiyor. Esasen diyagram da bunu öngörüyor. Ancak kurun enflasyonu artırıcı ve gerçek fiyatları aşındırıcı yan tesirleri de öte tarafta bir öteki açmaz yaratıyor” diyor.
‘Kamu maliyesine geri dönelim’ diyen Turhan, “2018-20 ortasındaki iktisat idaresi kamu borçlanmasını döviz cinsinden ve enflasyona endeksli hale getirmişti. Eylül’den beri döviz borç stokunun TL karşılığı 540 milyar arttı. Bu ek borcun ve artan kamu harcamalarının finansman maliyeti ne olur?” formunda görüşlerini paylaşıyor.
“Bu etkenler, Ocak’ta vereceğiniz fiyat artışlarını Nisan’da eritip bitirecek. Kaşıkla verip kepçeyle geri alacaksınız. Bütçeden takviyeleri ve faiz yüküyle kamu maliyesi delik deşik olacak.Güya faiz indirerek bütçede faiz harcaması artıran hükümet olarak tarihe geçeceksiniz. Bir şey daha var. Kur arttıkça kredi riskinin ve ülke riskinin de artacağını hesap ettiniz mi? Ayrıyeten global etkenler de olabildiğince olumsuz. Para siyaseti sıkılaşıyor, likidite daralıyor, enflasyon yükseliyor, emtia ve güç fiyatları artıyor, tedarik zahmeti sürüyor” diyen Turhan, Enflasyon-kur sarmalı, Para ve kredi genişlemesi, Fiyatlarda ve bütçe harcamalarında artış, Global şartlar, Risk algısının bozulması…Hepsi bir ortada “kusursuz fırtına” modeli oluyor” dedi.
Turhan paylaşımının sonunda “Bu model, 1994’te ve 2001’de yaşadıklarımıza misal krize derhal ve apansız dönüşmez.”Yani bu politikayı bir süre sürdürebilirsiniz. Cari açık artmadan yüksek büyüme sağladığınız için durumu olumlu da görebilirsiniz. Ancak bunun çok sürmeyeceğini bilin” diye uyardı.
Turhan “Lisans seviyesinde iktisat “ceteris paribus”(Latince öbür bütün etkenler sabitken anlamında) varsayımıyla öğretilir. Meğer makro iktisat; talep, arz ve para siyaseti denklemleri ile tabir edilen dinamik stokastik genel istikrar modelleriyle tahlil edilir. Bunu bir düşünün bence. Bu paylaşımın sonucu olarak; “tüm ezberlerimizi ve önkabullerimizi (dogmalar da dâhil) bir yana bırakarak bilimsel bilgiler ışığında fikirlerimizi netleştirelim ve bilgi karmaşasını ortadan kaldıralım.”Türkiye’yi bir kişinin faiz takıntısından oluşan dar bakıştan kurtaralım” dedi.