Artan döviz kurları maliyetleri katlarken, enflasyon da rekor kırdı. Üretici ve tüketici ortasındaki makas açılırken çarşı pazar yangın yerine döndü. Enflasyon 19 yılın doruğuna ulaştı.Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ocak ayına ait enflasyon bilgileri…
Artan döviz kurları maliyetleri katlarken, enflasyon da rekor kırdı. Üretici ve tüketici ortasındaki makas açılırken çarşı pazar yangın yerine döndü. Enflasyon 19 yılın tepesine ulaştı.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ocak ayına ait enflasyon datalarını yayımladı. Buna nazaran Türkiye’de yıllık tüketici enflasyonu yüzde 48,69 olarak kaydedildi. Böylece enflasyon Nisan 2002’den bu yana en yüksek düzeye çıktı. Ocak ayında üretici fiyatlarında da süratli yükseliş izlendi. Yıllık bazda üretici fiyatlarında yüzde 93,53 artış kaydedilirken, aylık artış ise yüzde 10,45 oldu.
TÜİK’in açıkladığı datalara nazaran yıllık çekirdek enflasyon yüzde 39,45 oldu. Bir evvelki yılın tıpkı ayına nazaran artışın yüksek olduğu ana kümeler sırasıyla, yüzde 68,89 ile ulaştırma, yüzde 55,61 ile besin ve alkolsüz içecekler, yüzde 54,53 ile mesken eşyası oldu. Enflasyon Araştırma Kümesi (ENAG), TÜİK’ten evvel kendi araştırmasından elde ettiği sonuçları paylaştı. Buna nazaran Tüketici Fiyat Fiyat Endeksi (E-TÜFE) Ocak ayında yüzde 15.52 arttı. E-TÜFE’nin son 12 aylık artışı ise yüzde 114.87 olarak gerçekleşti.
Enflasyon datalarını pahalandıran ekonomistler TL’deki bedel kaybı ve güç fiyatlarındaki artırıma dikkat çekti. Ocak enflasyonu tepe olmadığını belirten Doç. Dr. Baki Demirel, ‘’Artan maliyet enflasyonu gelecek enflasyon için sinyal. Büyüme, kredi siyaseti. Örtük sabit kurun sürdürülebilirliği gelecek enflasyon için belirleyicilerdir. Manşet enflasyon fakirlerin hissettiği enflasyonu yansıtmaktan uzaklaşırken zenginlerin hissettiği enflasyonu daha düzgün yansıtır. Evet zenginin hissettiği enflasyon daha düşüktür’’ değerlendirmesinde bulundu.
TÜİK SEPETİ GÜNCELLEDİ GÜÇ YÜKÜNÜ DÜŞÜRDÜ
TÜİK enflasyon hesaplamasında baz alınan eser sepeti ve yüklerini güncelledi. 2022’de sepete giren yeni eser yok. Mısır özü yağı, kuru barbunya, kayısı, kiraz, yeşil soğan ve kanepe ise enflasyon sepetinden çıktı. Öteki yandan içerisinde kira bedelleri, doğalgaz ve elektrik faturalarının yer aldığı konut harcamalarının sepetteki tartısı oranı yüzde 15,36’dan yüzde 14,11’e çekildi. Enflasyon sepetinde konut harcamalarının oranı düşürülürken alkollü içecekler ve tütünün tartısı da yüzde 4,88’den yüzde 4,31’e indi. Öte yandan şubat ayı kira artış oranı belirli oldu. TÜFE’nin on iki aylık ortalaması baz alınarak belirlenen kira artış oranı şubat ayı için yüzde 22,58 oldu.
‘LİRALAŞMA STRATEJİSİNİN KUSUR OLDUĞU KABUL EDİLMELİ’
TÜİK’in sepetteki tartıları değiştirmesine karşın enflasyonun yüksek geldiğini söz eden Prof. Dr. Serap Durusoy ‘’Sepet kompozisyonu değişmiş. Buna karşın 409 unsurun 354’ünde artış kelam gelimi edilen olmuş. Bu durumda liralaşma stratejisine umut bağlamanın yanılgı olduğu kabul edilmeli’’ dedi.
‘ÖNEMLİ ÖLÇÜDE 10 İKTİSAT ORTASINA GİRMEK BİR YANA AÇLIK LİGİNDEYİZ’
CHP Genel Lider Yardımcısı Veli Ağbaba, enflasyonun dörtnala gittiğini, asıl kara kışın artık başladığı vurgulayarak ‘’AK Parti Genel Lideri Erdoğan dünyanın kıymetli ölçüde 10 iktisadı içerisinde yer alacağımızı söylüyor. Lakin şu an ülkeyi getirdikleri lig açlık ve yoksulluk ligi. Türkiye ile yüksek enflasyon liginde yer alan ülkeler; Venezuella, Sudan, Lübnan, Suriye, Surinam Zimbabve ve Arjantin. Geriye kalan 176 ülkenin enflasyonu Türkiye’den daha düşük durumda’’ sözlerini kullandı. Gelecek Partisi Sözcüsü Serkan Özcan ise, “Faiz sebep enflasyon sonuç” diyenler, buna inanıp para siyaseti uygulayanlar, sadece koltuktan kalkmamak için 128 milyar doları yakanlar, bile bile bu safsatalara imza atanlar, bu sefalet tablosu sizin eseriniz’’ dedi. DEVA Partisi İktisat ve Finans Siyasetleri Lideri İbrahim Çanakcı enflasyona ait yaptığı değerlendirmede ‘’ “Türkiye’yi dünyanın değerli ölçüde 10. iktisadı yapamadılar lakin mkent aydın haberlerilesef yüksek enflasyonda birinci 10’a soktular. Ayrıyeten bağımsız enflasyon hesaplamalarının ve vatandaşlarımızın fiilen yaşadığı enflasyonun TÜİK’in açıkladığı enflasyon datalarının çok üzerinde, üç haneli düzeylerde olduğunu biliyoruz. Tüm bunlar, hayat pahalılığının dayanılmaz bir hal aldığını gösteriyor’’ diye konuştu.
‘ÜRETİCİ FİYATLARINDAN TÜKETİCİYE DEHŞETLİ BİR TSUNAMİ GELİYOR’
Açıklanan enflasyon sayılarını kıymetlendiren CHP Parti Sözcüsü Faik Öztrak, ocak ayı dış ticaret açığının tüm vakitlerin rekorunu kırdığını anımsatarak, aylık enflasyonun mevcut seride ocakta tepeye çıktığını vurgulayarak ‘’Enflasyonu cari fazlayla düşürme safsatası “RTE”, RunTime Error, (Çalışma Hatası) verdi. Tekrar geçmişe dönüp baktığımızda, 1988’den bu yana en yüksek Ocak enflasyonunu, bu yıl yaşadık. Lakin daha da vahimi; Aralık’taki rekorun (yüzde 13,58) üzerine, ikinci bir enflasyon rekorunu (yüzde 11,10) tarihte birinci defa yaşıyoruz. Erdoğan’ın deneyi milletimize çok değerliye patladı. Ocak ayında üretici enflasyonu, tüketici enflasyonun altında kaldı. Fakat hala “turpun büyüğü heybede”. 12 aylık üretici ve tüketici enflasyonu ortasındaki fark 45 puan ile tekrar rekor tazeledi. Üretici fiyatlarından tüketiciye yanlışsız dehşetli bir tsunami gelmeye devam ediyor. Memura “2022’nin birinci 6 ayı için yüzde 5’lik artırımı, yüzde 7,5 yaptık” diyerek, günlerce caka sattılar. Memura artırım yüzde 7,5. Ocak enflasyonu yüzde 11,1. Memur mkent aydın haberlerişlarına yapılan artırım, daha yılın birinci 21 gününde eridi gitti. Memur şimdiden alacaklı’’ sözlerini kullandı.
‘ASGARİ ÜCRETLİLER NET BİR BİÇİMDE FAKİRLEŞİYOR’
ENAG ve TÜİK’in açıkladığı enflasyon sayılarına nazaran minimum fiyatın eridiğini vurgulayan ekonomist Cem Oyvat yaptığı değerlendirmede, ‘’TÜİK’e nazaran minimum fiyat artırımının getirilerinin yarısı, ENAG’a nazaran 3/4’ü iki ayda eridi bile. Minimum fiyat almayan birden fazla çalışanın fiyat artışı ise 2 ayda eksiye geldi. Gerçek taban fiyat Ocak 2021’e nazaran TÜİK sayılarıyla yalnızca yüzde 1,2 arttı. Fiyatlardaki artış devam ettikçe gerçek taban fiyattaki yıllık artış, muhtemelen TÜİK’e nazaran bile şubatta eksiye düşecek. Şayet taban fiyat değişmezse, taban ücretliler 2022’de net bir formda yoksullaşıyor. ENAG’ı söylemeyim bile… Onların sayılarına nazaran gerçek minimum fiyat hala şimdiden 1 yılda yüzde 30 düştü. Hal böyleyken fiyat artışlarının yılın ortasında, hatta 1. çeyreğin sonunda güncellenmesi elzem hale gelecek’’ tabirlerini kullandı.
‘SEFALET ENDEKSİNDE ARJANTİN’İ GEÇTİK’
TÜİK’in açıkladığı tartışmalı enflasyon sonrası iktisatçı ve ekonomistlerden tepki geldi. TCMB eski Başekonomisti Hakan Kara, ‘’Hamdolsun, an prestijiyle sefalet endeksinde Arjantin’i geçmiş bulunuyoruz’’ sözlerini kullandı. TÜSİAD başekonomisti Gizem Öztok Altınsaç, “Enflasyona ya da enflasyonu nasıl denetimden çıkardığımıza dair söylenecek hiçbir şey kalmadı” dedi. İktisatçı Prof. Dr. Yalçın Karatepe enflasyon artışıyla bir arada taban fiyattaki erimeye dikkat çekerek ‘’Geçen yıl Minimum fiyat 2 bin 825 lira idi. Bunun yüzde 36,02’si (1.018 lira) 2021 yılı enflasyonu ile erimişti. 4 bin 250 liralık yeni minimum fiyatın 472 lirası da daha ele geçmeden gitmiş. Satın alma gücünde toplam kayıp bin 490 lira. Minimum fiyata ne kadar artırım yapılmıştı? 1 bin 425 lira. Yeni minimum fiyatın satın alma gücü geçen yılkinin altına inmiş oldu. Enflasyon çok süratli fakirleştiriyor. Yüksek enflasyonun yaşandığı bu devirde, fiyatlar her 3 ayda bir enflasyona nazaran artırılmalı’’ değerlendirmesinde bulundu.
NEBATİ: ‘YÜZDE 50 DÜZEYİ AŞILMAYACAK’
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, enflasyonun Nisan ayında doruğa ulaşacağını lakin yüzde 50’yi geçmeyeceğini belirtirken bu yıl TL’nin istikrara kavuşacağını söyledi. Türkiye’nin değerli bir enflasyon meselesiyle karşı karşıya kalacağını lakin dünyadaki başka ülkelerin de tıpkı sıkıntıdan mustarip olduğunu belirten Nebati, “Ocak ayında enflasyonun yükselmesini ve muhakkak bir müddet yüksek düzeylerde kalmasını bekliyoruz. Yaz aylarında enflasyonun toparlanma kaydetmeye başlamasını ve Aralık ayında ise baz tesirinden ötürü keskin bir biçimde gerileyeceğini düşünüyoruz” diye ekledi. Öte yandan Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisi Lideri Prof. Dr. Göksel Aşan, 30 Aralık’ta “Ocak ayında eksi enflasyon bekliyorum” açıklamasını yaparken TÜİK ve ENAG’ın bugün açıkladığı enflasyon oranlarında 19 yılın rekoru kırıldı.
DİSK-AR: İŞÇİNİN ENFLASYONU YÜZDE 70-82 CİVARINDA
DİSK-AR yaptığı açıklamada enflasyonu tarihi tepeye ulaşıldığını belirtti. Twitter’dan verilen bilgilendirme argümanında ‘’AK Parti hükümeti 20 yıl evvel yüzde 29,7 ile aldığı yıllık enflasyonu yüzde 48,7’ye yükseltti. Türkiye enflasyonda 2000’lerin başına geri döndü! İşçinin enflasyonu yüzde 70-82 civarında! Ortalama besin enflasyonu yüzde 55,61. En fakir yüzde 20’nin besin enflasyonu 82,1. En fakir 2. yüzde 20’nin besin enflasyonu 71,7. Emeklinin besin enflasyonu 70,1. TÜFE yüzde 48,7 açıklanırken ÜFE yüzde 93,5’e tırmandı! TÜFE-ÜFE farkı 44,8 puan! Üretici fiyatları üç haneli sayılara yaklaştı. Bu durum tüketici enflasyonunu önümüzdeki aylarda artırmaya devam edebilir. Taban fiyata yapılan yüzde 50 artırım 2022’nin birinci ayında eridi! İşçiler tekrar enflasyona ezildi!’’ denildi.