TL’yi eriten kararla Dolar kuru altı günde 10 barajını yıkarak 11 düzeyinin üzerine demir attı. Memleketler arası finans ajansları, bu adımın Erdoğan’ın baskısıyla atıldığını ve Türkiye piyasasına olan inancın giderek azaldığını savundu. Ekonomistler, önümüz…
TL’yi eriten kararla Dolar kuru altı günde 10 barajını yıkarak 11 düzeyinin üzerine demir attı. Memleketler arası finans ajansları, bu adımın Erdoğan’ın baskısıyla atıldığını ve Türkiye piyasasına olan inancın giderek azaldığını savundu. Ekonomistler, önümüzdeki ay da 100 puanlık faiz indirimine gidileceğini belirtti. Uygulanan siyasetin sürdürülebilir olmadığını kaydeden uzmanlar, enflasyonun daha da tırmanabileceği ihtarını yaparak 2022’nin ikinci çeyreğiyle birlikte tekrar faiz artırımının gerçekleşeceğini kaydetti.
‘DEVALÜASYON İVME KAZANIYOR İTİMAT YOK, KARAR SİYASİ’
lueBay Portföy Yönetimi’nden Timothy Ash “Çılgınlık… Bu hareketin ve bu yıl gördüğümüz başka tüm faiz indirimlerinin hiçbir münasebeti olamaz” dedi. Ark Capital Management’tan Saed Abukarsh ise “Faiz indirimi kararı siyasi gayeli. Merkez’in kredibilitesine duyulan her türlü inanç kapıyı çekip çıktı” yorumunda bulundu. VP Bank baş ekonomisti Thomas Gietzel de “Devalüasyon faiz indirimleri ile ivme kazanıyor. Merkez Bankası’nın rotası ateşle oynuyor. Bundan sonra neler olacağı son derece belirsiz” değerlendirmesi yaptı.
MERKEZ BANKASI’NIN FAİZ İNDİRİMİ DÜNYADA BASININDA
‘Bu tam bir çılgınlık’
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın faiz hassasiyetine karşılık veren Merkez Bankası Kasım 2021’de faizi 100 baz puan indirdi. Yapılan bu atak sonrasında esasen rekor kayıpta olan TL, kur karşısında tarihinin en makûs düzeylerine imza attı. Yabancı basında da yankı uyandıran faiz indirimi ‘Merkez baskı altında’ manşetleriyle sayfalara taşındı. Gazetelere açıklama yapan yabancı ekonomistler ise bunu ‘çılgınlık’ olarak kıymetlendirdi.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) aldığı sert kararlar TL’yi tarihinin en makus düzeylerine taşıdı. Bilhassa Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın açıklamaları sonrasında tepeden hareketlenen kur, yeni rekorlarına imza attı. Yapılan konuşma sonrasında ekonomistler yine Merkez Bankası’nın ‘bağımsızlığını’ tartışırken, TL üstündeki negatif tesirin de sürdüğü görüldü. Evvelki gün para siyasetini açıklayan Merkez Bankası, PPK faizini 100 baz puan indirerek yüzde 16’dan yüzde 15’e indirdi. Bilhassa açıklama metninde Aralık 2021’de de faiz indirimi sinyali verilmesi, TL’deki kaybı hızlandırdı. Yabancı ekonomistler bu hamleyi çılgınlık olarak değerlendirirken, faiz indirimi yabancı basında da geniş yer buldu.
Önde gelen finans ajansları, Merkez’in bu kararı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın faiz indirimi ağır baskısı altında aldığına ve Türkiye piyasasına olan itimadın giderek azaldığının altını çizdi. BlueBay Portföy Yönetimi’nden Timothy Ash “Bu çılgınlık, bu hareketin ve bu yıl gördüğümüz öteki tüm faiz indirimlerinin hiçbir münasebeti olamaz. Erdoğan kendi para siyasetini izliyor” dedi.
Ekonomist Robin Brooks ise “Türkiye Merkez Bankası’nın siyaset faizini 23 Eylül’den bu yana 400 baz puan indirdi. 16 Aralık’ta 100 baz puanlık bir indirim daha yapacak. Alışılmış ki değil. Türk Lirası Ağustos 2018’de olduğu üzere çok çıkış yapıyor. Toparlanacak” yorumunu yaparken, Ash “Niye ya? Ülke ayarlarında daha fazla inanç uyandıracak rastgele bir şeyi nerede görüyoruz? IMF yok, faiz artırımı yok, yeni emniyetli siyaset takımı yok, sadece daha fazla büyüme siyasetleri öneren yaklaşan seçimler var. Bu yalnızca soyut bir gerçeğe uygun kıymet kavramıyla ilgili değil” karşılığını verdi.
‘GÜVEN DÜŞÜKTÜ ARTIK HİÇ KALMADI’
Bloomberg, Merkez Bankası’nın kararının fiyat istikrarını daha da tehlikeye attığı ve yabancı yatırımcının ülkenin siyaset belirleyicilerine olan zayıf inancını daha da erittiği yorumunu yaptı. Bloomberg, Türkiye’nin kararının başka gelişmekte olan ülkelerin adımlarıyla çeliştiğine de dikkat çekti.
Güney Afrika ve Meksika’nın faiz artırımına gittiğini hatırlattı. Ajansa konuşan Dubai merkezli Ark Capital Management’tan Saed Abukarsh “Faiz indirimi kararı siyasi emelli bir karar. Merkez Bankası’nın kredibilitesine duyulan her türlü inanç kapıyı çekip çıktı” diyor. New York merkezli Brown Brothers Harriman & Co.’dan Win Thin “Liranın bu hareketliliği delice lakin büsbütün kestirimler dahilinde. Arjantin pesosundan bile berbat bir performans sergilerken yapılan bu hareket, açıkça bir beyan” dedi.
‘YÜKSEK KUR İTHALAT MALİYETLERİNİ ARTTIRIYOR’
Merkez Bankası’nın faiz indirimi haberini paylaşan The Guardian gazetesi ise, kararın Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın faiz indirimi konusundaki baskısının akabinde verildiğine vurgu yaptı. Gazete tüketici enflasyonunun neredeyse yüzde 20 olduğunu, zayıf bir para ünitesinin ithalat maliyetini de yükselteceğini belirtti.
‘POLİTİKA SÜRDÜRÜLEMEZ NOKTAYA GELİYOR’
Yabancı kurumların analistleri de Bloomberg HT’ye değerlendirmelerde bulundu. JP Morgan Ekonomisti Yarkın Cebeci yayımladığı notta PPK metninde yer alan aralık ayı yönlendirmesini okumanın bu yıl bir faiz indirimi varsayımına yol açabileceğini lakin TCMB’nin piyasa volatilitesi karşısında kararını değiştirebileceğini belirtti. Cebeci önümüzdeki aylarda faiz indirimi beklemediklerini kaydetti. Goldman Sachs ekonomistleri Murat Unur ve Clemens Grafe ise siyaset yapıcıların nihayetinde patikayı değiştireceklerini düşündüklerini belirtti. Goldman ekonomistleri 2022 sonu yüzde 18 siyaset faizini korurken liradaki zayıflık ve enflasyon sebebiyle gevşek duruşu muhafazanın zorlaşacağını, bu yüzden 2022 birinci faiz artışını üçüncü çeyrek yerine ikinci çeyrekte beklediklerini söyledi. Societe Generale Gelişen Piyasalar Araştırma Müdürü Phoenix Kalen, Aralık ayında 100 baz puan indirim beklediklerini söyledi. Kalen, 2022’de acil bir faiz artışı yaşanabileceğine dikkat çekti. Kalen, önümüzdeki günlerde Türk lirasında süratli düşüş yaşanacağını ve Merkez Bankası’nın para siyasetinin bilakis döneceğini ve gelecek yılın birinci çeyreği sonu itibariyle faizin yüzde 19’a çıkacağını öngördü. Commerzbank Gelişen Piyasalar Kıdemli Ekonomisti Tatha Ghose da Aralık ayında faiz indirimi beklediklerini söyledi. Ghose “Makroekonomik bakış açısıyla değerlendirildiği vakit faizlerin indirilmemesi gerekiyor. Bugünkü karar piyasaların halihazırda fiyatlamasının büyük ihtimalle dengeleyici bir adımıydı. Merkez Bankası hala para siyasetini sürdürülemez bir noktaya yanlışsız götürüyor. Ekonomiyi ve döviz kurunu berbat etkileyebilir. Aralık ayında misal biçimde bizde 50 baz puanlık bir faiz indirimi bekliyoruz. Cumhurbaşkanının faizler hakkındaki iletilerini dinliyor olacaklardır” dedi.
‘HIZLA ENFLASYONA NEDEN OLACAK’
Reuters, Türk lirasının yaşadığı kıymet kaybına yer verdiği haberinde, Türk lirasının Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın baskısı altındaki merkez bankasının faiz oranlarını tekrar düşürmesi ve enflasyonist riskler artarken bile daha fazla gevşeme sinyali vermesiyle yaklaşık yüzde 6 oranında zayıfladığını yazdı. Merkez Bankası’nın liranın erimesi ve enflasyondaki artışa karşın uzmanların pervasız bir gevşeme döngüsü olarak gördüğü şeyi sürdürerek Erdoğan’ın teşvik davetlerine boyun eğdiği paylaşılan haberde 2022 için faiz artışları olacağını bekledikleri kaydedildi. Wall Street bankasındaki analistler “Mevcut siyaset sürdürülebilir değil ve bu siyaset büyüme yerine süratle enflasyona neden olacak” dedi. Liradaki bedel kaybının 2022 ortasına kadar enflasyonu yüzde 20’nin üzerinde tutmasına neden olmasının beklenen olduğunu belirten Wall Street analistleri “Bu şartlar altında, siyaset faizini yüzde 14’te tutmak bize nazaran daha da güç olacak” yorumunu yaptı.
‘BÜYÜMENİN TADINI ÇIKARAN ÜLKE ALTÜST OLUYOR’
Amerikan Wall Street Journal ise “Türkiye’nin kur krizi ekonomiyi tehdit ediyor ve Erdoğan idaresini zora sokuyor” başlığını atarak “Kur krizi Türkiye iktisadını sallıyor, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yaklaşık 20 yıllık idaresini tehlikeye atıyor ve yıllardır ekonomik büyümenin tadını çıkaran ülkede hayat standartlarını altüst ediyor” tabirlerini kullandı.
‘TCMB AĞIR BASKI ALTINDA’
Financial Times Merkez Bankası kararı sonrası Türk Lirası’nın yeni bir rekor paha kaybı yaşadığına dikkat çekerek “Bu, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın düşük borçlanma maliyetine olan takıntısının zati çok olan enflasyonu daha da kötüleştireceği telaşlarını artırıyor” tabirini kullandı. Haberde Merkez Bankası’nın artan tüketici fiyatlarının ardındaki birçok faktörün ‘para siyaseti denetiminin ötesinde’ olduğunu ve Aralık ayında faiz indirimi döngüsünü sonlandırmayı düşünebileceğini açıkladığını aktardı. Financial Times’a konuşan, gelişmekte olan piyasalar yatırımcısı GAM’dan Paul McNamara, “Bunu neden yaptıklarını anlamak güç” değerlendirmesinde bulundu. Salgın sonrası Türkiye iktisadının kimi taraflarıyla umut verdiğini hatırlatan McNamara “Zayıf bir Türk Lirası için tek itici güç siyasetin görünümü” tabirlerine yer verdi. Merkez Bankası’nın Erdoğan’ın ağır baskısı altında olduğunu da vurgulayan Financial Times, Erdoğan’ın, genel kabule ters olarak, yüksek faizin enflasyonu artırdığını savunduğunu hatırlattı. Gazete, düşük faiz ve beraberindeki zayıf para ünitesinin ekseriyetle enflasyonu daha da kötüleştirdiğini, zira ithal edilen eserlerin maliyetini artırdığını ve bir kısır döngü yarattığını belirtiyor.
‘BU ORTAMDA GEVŞEME EPEY İLGİNÇ’
ABD’li bankacılık devi JP Morgan’dan Türkiye iktisadı ile ilgili ‘Aralık’ta yeni indirim’ tezi geldi. TCMB’nin siyaset faizini 100 baz puan indirdiğine işaret eden JP Morgan, Merkez Bankası’nın faiz indirimlerine orta vermeden evvel aralık ayında kesin bir faiz indirimi planladığına işaret ettiğini öne sürdü. “TCMB Para Siyaseti Kurulu’nun piyasadaki oynaklığı görmezden gelerek beklentiler doğrultusunda siyaset faizini 100 baz puan indirdiğine” işaret eden JP Morgan, TCMB’nin yeni bir faiz indiriminin de sinyalini verdiğini savundu. Kurum “Bu bizim beklentilerimize ve piyasanın ortak görüşüne paralel bir adım oldu. Fiyat baskısının yüksek, yıllık enflasyonun artışta, iç talebin güçlü ve siyaset kredibilitesinin makûs olduğu ortamda önemli nakdî gevşeme görmek enteresan oldu. TCMB’nin bu kararının yeni maliyet temelli baskılara yol açmasından ve güçlü bir enflasyon ataleti oluşturmasından telaş ediyoruz” dedi.
‘BUNDAN SONRASI BELİRSİZ’
“Bu halde inanç sağlanmaz” diyen VP Bank baş ekonomisti Thomas Gietzel şu yorumu yaptı: “Devalüasyon faiz indirimleri ile ivme kazanıyor. Para ünitesi ne kadar zayıfsa yurt dışından mallar o kadar kıymetli olur. Bu, düşük enflasyon oranına zıt düşüyor. Merkez Bankası’nın rotası ateşle oynuyor. Bilhassa daha fazla faiz indirimi göz gerisi edilemediği için. Bundan sonra neler olacağı son derece meçhul. TCMB’nin politikayı sıkılaştırma konusundaki isteksizliğinin Türk varlıklarının (TL dahil) daha fazla satılmasına, enflasyon beklentilerinin yükselmesine ve yüksek faiz talebinin daha da artmasına neden olması sebebiyle kendi kendini yaratan bir kısır döngü oluşturma riskiyle karşı karşıya.”
‘MERKEZ ZAYIF TL’DE DAHA TOLERANSLI’
Londra merkezli Capital Economics’ten gelişmekte olan piyasalar kıdemli ekonomisti Jason Tuvey, faiz indirimine dair değerlendirmesinde “TL’de son günlerde yaşanan sert düşüş Merkez Bankası’nın Erdoğan’a karşı gelmesine yetmemiş olacak ki siyaset faizinde 100 baz puan indirimini yaptı. Karar, Türkiye’de para siyasetinin Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nda dikte edildiğinin ve TCMB’nin geçmişte olduğunun tersine zayıf TL konusunda daha toleranslı olduğunun da bir hatırlatması” diye konuştu.