İKTİSAT SERVİSİKur ve artırım kıskacında kalan çalışanlar ‘zor günler’de taban fiyata kilitlendi. Lakin üçüncü komite toplantısı sonrası açıklamalar beklentilerin karşılanmayacağının sinyali oldu. 4 bin lira eşiği kamuoyuna yansımasına karşın patron temsi…
İKTİSAT SERVİSİ
Kur ve artırım kıskacında kalan çalışanlar ‘zor günler’de minimum fiyata kilitlendi. Fakat üçüncü komite toplantısı sonrası açıklamalar beklentilerin karşılanmayacağının sinyali oldu. 4 bin lira eşiği kamuoyuna yansımasına karşın patron temsilcilerinin önerisi 3 bin 100 TL oldu. Türk-İş ise 3 bin 900 TL’yi belirtti. Türk-İş Genel Sekreteri Nazmi Irgat “İfade edildiği üzere çalışanların yüzünün güleceği bir minimum fiyatı şimdi bulamadık” dedi.
‘TÜİK HER YIL HAZIRLADIĞI GEÇİM MALİYETİNİ NEDEN BU KERE VERMEDİ’
Baz alınacak enflasyon sayısı üzerinde mutabakata varılamadı. Söylem edilen sayılara her kısımdan tepki geldi. Ekonomist İris Cibre “4 bin lira hayal oldu üzere görünüyor. Aile geçindiren ölsün mü?” paylaşımı yaptı. İstek Çerkezoğlu da “TÜİK her yıl kurula sunduğu bekar çalışanın minimum geçim maliyetine ait hesaplamayı bu yıl vermemiş. Kaçınmalarının nedeni 4 kişilik ailenin ömür maliyetinin ortaya çıkması mı?” sorusunu yöneltti.
Sokaktaki enflasyon masaya gelmedi
Taban fiyatta merakla beklenen birinci sayılar belirli oldu. Milyonlarca çalışanı yakından ilgilendiren görüşmelerde birinci kere sayı söylem edildi. TİSK’in verdiği 3 bin 100 liralık sayı emekçi tarafında reaksiyonlere neden olurken, olumlu hava yerini gölge aldı. TÜİK bu yıl birinci sefer taban geçim meblağını açıklamazken, birçok çalışan ‘hani enflasyon’ yorumunu yaptı. Ekonomistler ise “Bırakın sokağı TÜİK enflasyonu bile masada yok” yorumunu yaparken Türk-İş 3 bin 900 liranın altını kabul etmeyeceklerini söyledi.
Milyonlarca çalışanın merakla beklediği minimum fiyatta birinci sayılar belirli oldu. Hem Hükümet hem de patron tarafı tekraren çalışanı enflasyona ezdirmeyeceğiz dese de Türkiye Patron Sendikaları Konfederasyonu’nun (TİSK) verdiği sayı reaksiyonlere neden oldu.
TİSK’in konut sahipliğinde yapılan toplantıda patron tarafı 3 bin 100 lira üzere bir sayı söylem etti. Teklif edilen bu sayı tüm olumlu görüşleri gölgede bırakırken, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) enflasyonu bir defa daha hatırlatıldı. Yaklaşık 3 skent aydın haberlerit süren toplantının akabinde birinci açıklama komite başkanlığını yürüten Çalışma Genel Müdürü Nurcan Önder’den geldi. Lider, Hacettepe Üniversitesi tarafından verilen parametre kadarlerle sayıları karşılaştırdıklarını belirterek, 2 bin 979 lira ile 3 bin 567 lira ortasında bir sayının konu bahis oldu.ğını bildirdi.
Bu etapta TİSK’in 3 bin 100 lira civarında bir sayısı gerçek bulduğunu söyleyen Başkan, buna karşılık Türkiye Emekçi Sendikaları Konfederasyonu’nun (Türk-İş) 3 bin 900 liranın altına düşülmeyeceğini belirttiğini kaydetti. Yüzde 21’in üzerinde gerçekleşen enflasyon sonrasında taban fiyat masasındaki sayı reaksiyonlere neden oldu. Market raflarında her gün fiyatlar değişirken, artış ‘devede kulak’ olarak yorumlandı. Ekonomistlerin hesaplamalarına nazaran, yüzde 50’yi aşan enflasyon karşısında ne TİSK’in ne de Türk-İş’in sayısı çalışan tarafında büyük hayal kırıklığına neden oldu.
TÜİK) datalarına nazaran enflasyon kasım ayında yüzde 3,51 artarken yıllık bazda yüzde 21,31 olmuştu. Enflasyon Araştırma Kümesi (ENAG) 12 aylık enflasyonu yüzde 58,65 olarak hesapladı. Kasım ayında aylık artış 9,91 olarak kayıtlara geçti. TİSK, TÜİK’in enflasyon sayılarının baz alınmasını isterken, Türk-İş yaşanan enflasyonun yüzde 50’nin üzerinde olduğu gerekçesiyle buna itiraz etti. Taban fiyat 4’üncü toplantıya kaldı.
‘GEÇİN BUNLARI DÜZGÜN BİR TEKLİFLE GİDİN’
Twitter hesabından 3’üncü minimum fiyat toplantısının akabinde açıklamalarda bulunan CHP önderi Kemal Kılıçdaroğlu, Türkiye Patron Sendikaları Konfederasyonu’nun 3 bin 100 TL taban fiyat teklif etmesine ‘Geçin bunları’ diye tepki gösterdi. TİSK Lideri Akansel Koç’un ‘TÜİK’i temel alıyoruz’ kelamlarını de eleştiren Kılıçdaroğlu “Evet, sizin neyi temel alacağınızı bildiğim için gittim TÜİK kapısına” dedi. Kılıçdaroğlu “Geçin bunları da yanlışsız düzgün bir teklifte bulunun işçilere!” diye belirtti.
TİSK ‘2 BİN 979 TL’ DEDİ TÜRK-İŞ 3 BİN 900 LİRA
Nurcan Lider toplantı sonrasında yaptığı açıklamada “TİSK taban geçim meblağını 3 bin 100 TL, Türk-İş 3 bin 579 TL öngörüyor. Aşikâr hesaplar yaptık, eski formüle nazaran taban geçim meblağı 2 bin 979 lira ile 3 bin 567 lira ortasında değişiyor. TİSK 3 bin 100 lira olarak daha uygun buluyor. Türk-İş 3 bin 900’ün altına düşmez dedi. Bu Hacettepe beslenme kalıplarına nazaran yaptığımız bir parametre kadar. Taban fiyat bu komitenin kararına nazaran belirlenecek. Bu toplantıda bilhassa çalışanlarla ilgili personel ve patron taraflarının birtakım bahislerde mutabık birtakım hususlarda farklı görüşleri oldu” diye konuştu.
Market çalışanları etiket değiştirmeye yetişemiyor
Türkiye iktisadında alınan yanlış kararlarla birlikte TL her geçen gün tabana hakikat inerken, artan maliyetler artık raflara daha süratli yansıyor. Alınan en ufak bir eserin bile fiyatı sonraki güne kalmadan değişiyor. Marketçiler neredeyse işçilerden en az birini etiket değiştirmeye ayırdıklarını belirtirken, tüketiciler her keresinde gördüğü fiyatlar karşısında ‘şok’ geçiriyor. Artan enflasyon, dolar kurunun yükselmesi, Türk Lirası’nda yaşanan tarihi kıymet kaybı, temel besin unsurlarındaki artırımlara her gün bir yenisini daha ekliyor. Toplumsal internet hesabından açıklama yapan Mağaza Market-Sen “TÜİK’in açıkladığı enflasyon oranının akabinde sendikamızın davetiyle onlarca marketten yüzlerce eser etiketi personeller tarafından fotoğraflandı. Emekçiler hala marketlerde eserlerin etiketlerini değiştiriyor. Marketlerde eserler yeni artırımlarıyla yerini alacak. Bebek bezi, peynir, deterjan… En temel muhtaçlıklar her gün zamlanıyor. Enflasyonun gerçeği TÜİK’in oranlarında değil, marketlerin raflarında” sözlerine yer verildi. Fotoğrafta yer alan eserin de fiyatı bugün markete gidildiğinde muhtemelen değişikliğe uğradı. Son olarak market raflarında tuvalet kağıdı ve kağıt havlu eserlerinde yüzde 40’a varan artışlar yaşandı. Buna nazaran 6’lı kağıt havlunun fiyatı 25.75 TL’den 53.90 TL’ye, 24’lü tuvalet kağıdının fiyatı 66.90 TL’den 90.25 TL’ye, 32’li tuvalet kağıdının fiyatı ise 97.50 TL’den 131.50 TL’ye yükseldi. TÜİK açıklamasının akabinde toz deterjan eserlerinin fiyatları 87,90’dan 127 liraya, çocuk bezleri 44 liradan 59 liraya, Antep fıstığı ise 19 liradan 29 liraya yükseltilmişti.
‘BÜTÜN BİLGİLERE SAHİP NEDEN KAÇIYOR?’
DİSK Genel Lideri Dilek Çerkezoğlu “TÜİK her yıl Taban Fiyat Tespit Kuruluna sunduğu bekar bir personelin taban geçim maliyetine ait hesaplamayı bu yıl kurula sunmaktan vazgeçmiş. Bu durum kabul edilemez” değerlendirmesini yaptı. Çerkezoğlu Twitter hesabından yaptığı paylaşımda “TÜİK bir kamu kuruluşu olarak yapması gereken temel misyonları savsaklayamaz. Açıkladığı enflasyon oranları ile milyonlarca çalışanın fiyatlarını belirleyen TÜİK sıra hayat maliyetini hesaplamaya gelince bundan kaçınıyor. Minimum Fiyat Tespit Yönetmeliğine nazaran taban fiyata ait kararın toplanan bilgi ve evraklara nazaran hazırlanacak bir münasebete dayandırılması zorunludur” niyetini lisana getirdi. Çerkezoğlu şu tabirleri kullandı: “Bu bilgi TÜİK tarafından hesaplanması gereken hayat maliyetidir. TÜİK bütün bilgilere sahip olduğu halde neden bu datayı kurula sunmaktan kaçınmaktadır? TÜİK’e bu tarafta bir baskı ve telkin mi gelmiştir? TÜİK’in bekar bir çalışanın hayat maliyetini hesaplamaktan kaçınmasının sebebi 4 kişilik bir ailenin ömür maliyetinin ortaya çıkması mıdır? TÜİK bunu saklamak istiyorsa beyhudedir. Hesaplamamıza nazaran 4 kişilik bir ailenin minimum ömür maliyeti (yoksulluk sınırı) Ekim 2021 ayı itibariyle 10 bin 335 TL’dir. Bu sayının kasım ve aralık ayında çok daha yüksek olduğu açıktır. TÜİK’in sorumsuzluğu ve sorumluluktan kaçınması kabul edilemez.”
‘YAPILAN EMEKÇİYE rehberaydin.comNET’
Ekonomik kriz ve hayat pahalılığı karşısında ezilen vatandaşı tatmin etmedi. Toplantının akabinde toplumsal medya platformu Twitter’da #asgariucret kısa müddette trend topic oldu. Hasthag altında bir ortaya gelen kullanıcılar ‘İşçiyi enflasyona ezdirdiniz’, ‘Ortaya çıkan sayılar koca bir hayal kırıklığı’, ‘Sizin bu yaptığınız personele rehberaydin.comnet’ yorumları yaptı.
‘SORUMLULUK ALMAYARAK BASKIYI KABUL EDİYOR’
Tartışmaların odağında olan TÜİK ise bu yıl minimum fiyat geçim meblağını açıklamadı. Teze nazaran, TÜİK bunda da sorumlu tutulmak istenmediği belirtilenler ortasında. CHP Genel Lider Yardımcısı Ağbaba “TÜİK, birinci sefer taban fiyat görüşmelerinde bekar bir çalışanın minimum maliyetini hesaplamayarak, adeta ‘Ben bu işte yokum’ diyerek kaçmaya çalışıyor. Bu, talimatla data açıkladığının bir itirafıdır. TÜİK, üzerindeki baskıyı sorumluluk almayarak kabul ediyor; talimatla çalıştığını, her yıl açıkladığı alternatif minimum fiyat teklifini bu yıl açıklamayarak itiraf ediyor. TİSK, ‘TÜİK enflasyonunu baz alıyoruz’ diyerek topu TÜİK’e atıyor. TÜİK, kendi verisine güvenmediği için sorumluluk almıyor. Minimum fiyat hesabında TÜİK bilgilerinin temel alınması, çalışanlar için açlığın ve sefaletin temel alınması demektir” dedi. Taban Fiyat Tespit Komisyonu’nun hesaplamasında minimum geçim meblağı hafif işte 2 bin 979 TL, ağır işte 3 bin 567 TL oldu.
‘REFAH DÜZEYİNİ ŞİMDİ BULAMADIK’
Toplantıya TÜRK-İŞ ismine katılan Genel Eğitim Sekreteri Nazmi Irgat, minimum fiyatlı çalışanların zahmetlerinin giderilmesini istediklerini fakat tıpkı noktada olmadıklarını söyledi. Uzlaşmazlıkların giderilemediğini lisana getiren Irgat, kurda çok artış olduğunu, büyümeden refah hissesi istediklerini bildirdi. Irgat “Geldiğimiz nokta prestijiyle vkent aydın haberlerit edilen, çalışanların refah düzeyinin artacağı taban fiyatı şimdi bulamadık” sözlerini kullandı. Irgat, taban fiyat için dikkate alınan enflasyonun verisinde taban ücretlilerin en çok kullandığı, besin, doğalgaz, kira, elektrik, ulaşım, eğitim üzere kalemlerde enflasyonun yüzde 52’den fazla arttığını anlattı.
‘TÜİK’İ TEMEL ALMAK DURUMUNDAYIZ’
TİSK Genel Sekreteri Akansel Koç ise TÜİK parametre kadarleri doğrulusunda hesap yapıldığını lakin kendilerinin 3 bin 160 lira üzere bir tekliflerinin olmadığını bildirdi. Yılsonu enflasyonunun aşağı üst muhakkak olduğunu vurgulayan Koç, ekim ayından bu yana taban ücretlilerin enflasyona ezdirilmeyeceğini söylediklerini hatırlattı. Koç “Önerilmiş sayı olmadı, enflasyona karşı korunacak. Enflasyon açıklayan farklı kurumlar var lakin biz TÜİK’i temel almak durumundayız. İstikrarlı, adil ve gerçek taban fiyat tespit etmeyi umuyoruz” tabirlerini kullandı.
‘ÇALIŞAN TARAF TEMSİL EDİLMİYOR SÜREÇ TAM BİR SENARYO’
Ekonomistler de minimum fiyatla ilgili yapılan toplantıları kıymetlendirdi. Ekonomist İris Cibre, minimum fiyatta mutabakat sağlanamadığını vurgulayarak “Türk-İş minimum geçim meblağını 3 bin 579 TL öngörürken, TİSK biz TÜİK’in enflasyonunu baz alırız diyerek taban geçim meblağını 3 bin 100 TL öngörüyor. 4 bin lira minimum fiyat hayal oldu üzere görünüyor. Taban fiyat tespit kurulu TÜİK’in bile enflasyonu yüksek söylediğini düşünüyor herhalde. Açlık hududu 3 bin 200 TL. Aile geçindiren minimum fiyatlı ölsün mü? En az 3 çocuk diyordunuz ya” yorumunu yaptı. Ekonomist Prof. Dr. Veysel Ulusoy da toplumsal internet hesabı üzerinden şunları kaydetti: “Asgari fiyat görüşmelerinde çalışan taraf temsil edilmiyor. Süreç tam bir senaryo.”
‘YÜZDE 10’LUK BİR ARTIŞA TEKABÜL EDİYOR’
Utanma hissinizi hatırlayın diyen ekonomist Baki Demirel “Hani şu kadar fiyat teklif ediyoruz çalışacak kimse bulamıyoruz diyordunuz? Açlık hududunun 3 bin 200 TL olduğunu unutmadan ve utanma hissinizi hatırlayarak masaya oturun” dedi. Ekonomist Yalçın Karatepe de “TİSK’in önerdiği 3 bin 100 lira yüzde 10’luk bir artış demektir. Bu, TÜİK’in enflasyon oranının bile yarısından az. Aslında kurgu belirli: ‘Cumhurbaşkanı müdahil olup çalışanların ezilmesine müsaade vermeyecek’” yorumunda bulundu. Ekonomist Oğuz Demir “Nerede geçiniyor bu paralara bu komite sanki?” tabirlerini kullandı.
Taşımacılar akaryakıt artırımı istiyor
Akaryakıta gelen artırımlar karşısında taksi, dolmuş, minibüs ve özel halk otobüsü sürücülerinin zorlandığını tabir eden Türkiye Sürücüler ve Arabacılar Federasyonu (TŞOF) Lideri Fevzi Apaydın, taşıma fiyatlarına artırım yapılmasını talep etti. Taşımalı eğitim kapsamında nakliyecilik yapan servisçi esnafımızın kontratları her yıl haziranda yapılıyor. Hasebiyle maliyet tespitinde de o tarihlerdeki akaryakıt fiyatları dikkate alınıyor diyen Apaydın, “Örneğin haziran ayında kontratlar yapılırken motorin ortalama 7.43 TL iken, 9 Aralık prestijiyle 10.41 TL’ye çıkarak yüzde 40 oranında bir artış kelam gelimi edilen. Servisçi esnafımız artan maliyetler ve artan akaryakıt fiyatları karşısında zorlanıyor. Servisçi esnafının taşıma hizmetini yapabilmesi, ayakta kalabilmesi için akaryakıttaki artış farkı yeni taşıma fiyatlarına yansıtılmalı” dedi. Akaryakıta karşı ayakta durmakta zorlanan kesim sadece servisçiler olmadığını aktaran Apaydın ‘’Şehir içinde taşıma fkent aydın haberleriliyetinde bulunan taksi, dolmuş, minibüs ve özel halk otobüsü ile yolcu taşıyan esnafımız da akaryakıta gelen artırımlardan ötürü önemli halde ziyan görüyor” diye konuştu.