Hazine Bakanlığı, Türkiye’nin birinci ‘Ekonomik Dönüşüm Zirvesi’nin 29 Eylül’de İstanbul’da gerçekleştirileceğini duyurdu. Dünya genelindeki üst seviye finans ve iktisat yöneticilerinin katılacağı programda iştirakçilere ‘Türkiye İktisat Modeli’nin tanıtılacağ…
Hazine Bakanlığı, Türkiye’nin birinci ‘Ekonomik Dönüşüm Zirvesi’nin 29 Eylül’de İstanbul’da gerçekleştirileceğini duyurdu. Dünya genelindeki üst seviye finans ve iktisat yöneticilerinin katılacağı programda iştirakçilere ‘Türkiye İktisat Modeli’nin tanıtılacağı belirtildi. Hazine Bakanı Nebati’nin açılış konuşmasını yapacağı program dolara, enflasyona rekorlar kırdıran modeli yine gündem haline getirdi.
REZERV ERİTİLDİ, MİLLETİN SIRTINA KKM YÜKÜ BİNDİ LAKİN DÖVİZ UÇTU
128 milyarın satılması dövizin ateşini düşürmeyince Kur Muhafazalı Mevduat’ı raftan indirildi. Fakat 9 ay sonunda dolar tekrar tarihi rekor kırdı. KKM’den Hazine’ye ve MB’ye yaklaşık 75 milyar lira ek maliyet çıktı. ‘Faiz sebep’i tepeye çıkan enflasyon çürütürken ‘Üretim, istihdam, ihracat’ maksadı de rekor dış ticaret açığını getirdi. Bu tabloda işlemeyen Türkiye modelinin dünyaya anlatılacak olması ise tartışma yarattı.
MERKEZ KARŞIT ŞERİTTEN ÇIKMIYOR
ABD Merkez Bankası’nın faiz kararından 24 s kent aydın haberleri t sonra İsviçre MB’si de artışa giderek 8 yıldır süren negatif faiz periyoduna son verdi. Siyaset faizini İsveç 100, İngiltere ise 50 baz puan artırdı. ‘Ters yön’ ısrarını sürdüren TCMB ise 100 puan indirimle faizi 12’ye çekti. Üst üste ikinci indirim atılımı dolara yeni rekor kırdırdı. Kur 18.41’le tarihi düzeyini gördü.
BAŞARI HİKAYESİNDEN YABANCILAR DA FAYDALANACAK: KURDA YENİ TEPE 18.41
Ekonomi idaresinin aldığı kararlar TL’yi kıymet kaybında yeni tepelere taşıyor. Ancak Hazine Bakanı Nebati, her seferinde Türkiye’nin bir tarih yazdığından bahsederken ‘Yeni iktisat modelini’ tüm dünyaya da anlattıklarını paylaşıyor. Artık ise Türkiye’nin birinci Ekonomik Dönüşüm Zirvesi’nde dünya ünlü ekonomist ve yatırımcılarla buluşacak olan Nebati, KKM’nin 75 milyar liralık yükünü ve kurun 18.40’ı nasıl aştığını anlatacak.
Türkiye iktisadında alınan kararlar, piyasaları yerinden oynatmaya devam ediyor. Geçen yıl dorukları gören kurun akabinde harekete geçen iktisat idaresi, Aralık 2021’de kur muhafazalı mevduat sistemi (KKM) ile birlikte yükselişi frenlemiş bir gecede yapılan atakla birlikte dolar/TL’de 7-8 liralara varan çözülme olmuştu. O devirde uzmanlar bunun süreksiz bir tedbir olduğunu söylese de hükümetin iktisat kurmayları yüksek kur ilacını buldukları iletisini vermişti. KKM ile birlikte gelinen 9 ayda Hazine büyük bir yükün altına girmiş ve mevduat sahiplerine artan kur farkıyla birlikte yüklü geri ödemeler gerçekleştirmişti. Bu süreçte Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) rolü de hayli yüksekti. Uzun bir müddettir faizleri sabit tutan Merkez Bankası da tüm dünyanın bilakis faiz indirimlerine başlayınca ipin ucu yine kaçtı. Birkaç aydır 18 lira düzeyinde tutunmaya çalışan kur yine 18 liranın üstüne çıkarak tepe yazmaya devam etti. Böylelikle 9 aylık KKM serüvenin de parası olana para kattığı Hazine’ye de yük olduğu düzgünce anlaşıldı. 9 ayda Hazine’ye yalnızca KKM’den 75 milyar lira ek yük oluştu. Gelinen nokta Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, piyasa dostu açıklamalar yapmaya çalışarak ortalığı yatıştırmak istedi lakin telaffuzları piyasalar nezdinde çok karşılık bulmadı. Kur doruğuyla ilgili Mart 2022’de bir televizyon programına katılan Nebati “Dünyadaki yatırımcıların istikametini çevirdiği yer Türkiye. Ben önemli bir formda Türkiye’ye yatırımcı geldiğine ve geleceğine inanıyorum. KKM’nin Hazine’ye olan tesiri de çok düşük. Zira Türk Lirası en düşük durumda, daha ineceği bir yer yok, vatandaş rahat olsun” demişti. Bu kelamların sarf edildiği vakit dolar/TL 14.80 lira düzeyinde idi. Geçen 6 aylık müddette dün yapılan faiz indirimiyle birlikte dolar 18.40’ı da aştı. Artık ise Türkiye’nin birinci Ekonomik Dönüşüm Zirvesi’nde Hazine Bakanı Nebati, dünya ünlü ekonomistler ve yatırımcılarla bir ortaya gelecek. Nebati, Türkiye’nin yeni iktisat modelini burada dünyaya anlatacak.
MERKEZ FAİZ İNDİRİMİNİ SÜRDÜRÜYOR
Tüm dünya ısınan ekonomiler karşısında faiz silahıyla harekete geçerek sert faiz artışlarına gidiyor. Türkiye’de ise tam zıddı hareket ediyor. ABD Merkez Bankası’nın faiz indirimi kararından 24 s kent aydın haberleri t sonra İsviçre MB’si de artışa giderek 8 yıldır süren negatif faiz devrine son verdi. Siyaset faizini İsveç 100, İngiltere ise 50 baz puan artırdı. Gelinen nokta faiz indirimine başlayan Merkez Bankası, son 3 toplantıda indirimi seçti. Para Siyaseti Heyeti (PPK), faizi 100 baz puan daha indirerek yüzde 12 düzeyine düşürdü. Merkez Bankası’nın faiz indirim kararının akabinde Dolar/TL 18.40’ı aştı. Toplantı sonrası PPK açıklaması şöyle: “Jeopolitik risklerin dünya genelinde iktisadi f kent aydın haberleri liyet üzerindeki zayıflatıcı tesiri artarak sürmektedir. Önümüzdeki periyoda ait global büyüme kestirimleri aşağı istikametli güncellenmeye devam etmekte ve resesyonun kaçınılmaz bir risk faktörü olduğu değerlendirmeleri yaygınlaşmaktadır. Ülkeler ortasında farklılaşan iktisadi görünüme bağlı olarak gelişmiş ülke merkez bankalarının para siyaseti adım ve bağlantılarında ayrışma devam etmektedir. Finansal piyasalarda artan belirsizliklere yönelik merkez bankaları tarafından geliştirilen yeni destekleyici uygulama ve araçlarla tahlil üretme çabalarının sürdüğü gözlenmektedir.”
DEVAM İLETİSİ VERİLDİ
Güçlü büyümeye vurgu yapan Merkez Bankası raporunda, Temmuz ayında başlayan zayıf talebe değinildi. Raporda şu bilgilere yer verildi: “İstihdam kazanımları misal ekonomilere nazaran daha olumlu seyretmektedir. Bilhassa istihdam artışına katkı veren kesimler dikkate alındığında büyüme dinamiklerinin yapısal kazanımlarla desteklenmekte olduğu görülmektedir. Büyümenin kompozisyonunda sürdürülebilir bileşenlerin hissesi artarken, turizmin cari süreçler istikrarına beklentileri aşan güçlü katkısı devam etmektedir. Kredilerin büyüme suratı ve erişilen finansman kaynaklarının emeline uygun biçimde iktisadi f kent aydın haberleri liyet ile buluşması yakından takip edilmektedir. Ayrıyeten, son periyotta besbelli halde açılan politika-kredi faizi makasının ilan edilen makroihtiyati önlemlerin katkısı ile geldiği istikrar yakından takip edilmektedir. Heyet, nakdî transfer düzeneğinin aktifliğini destekleyecek araçlarını güçlendirmeye devam edecektir.”
KÜRESEL BARIŞIN SAĞLANMASI BEKLENİYOR
Enflasyonda gözlenen yükselişin güç maliyetlerinden kaynaklandığını anlatan rapor; “Jeopolitik gelişmelerin yol açtığı güç maliyeti artışlarının gecikmeli ve dolaylı tesirleri, ekonomik temellerden uzak fiyatlama oluşumlarının tesirleri, global güç, besin ve ziraî emtia fiyatlarındaki artışların oluşturduğu güçlü negatif arz şokları tesirli olmaya devam etmektedir. Şura, sürdürülebilir fiyat istikrarı ve finansal istikrarın güçlendirilmesi için atılan ve kararlılıkla uygulanan adımlar ile birlikte, global barış ortamının yine tesis edilmesiyle dezenflasyonist sürecin başlayacağını öngörmektedir.”
ENFLASYONDA YÜZDE 5 MAKSADI SÜRÜYOR
“TCMB, fiyat istikrarı temel maksadı doğrultusunda enflasyonda kalıcı düşüşe işaret eden güçlü göstergeler oluşana ve orta vadeli yüzde 5 gayesine ulaşıncaya kadar elindeki tüm araçları liralaşma stratejisi çerçevesinde kararlılıkla kullanmaya devam edecektir. Fiyatlar genel seviyesinde sağlanacak istikrar, ülke risk primlerindeki düşüş, karşıt para ikamesinin ve döviz rezervlerindeki artış eğiliminin sürmesi ve finansman maliyetlerinin kalıcı olarak gerilemesi yoluyla makroekonomik istikrarı ve finansal istikrarı olumlu etkileyecektir. Böylece, yatırım, üretim ve istihdam artışının sağlıklı ve sürdürülebilir bir halde devamı için uygun yer oluşacaktır.”
DOLARDA YENİ TEPE GECİKMEDİ
Merkez Bankası’nın faiz indirme kararının akabinde Türk Lirası’nın dolar karşısındaki bedel kaybı hızlandı. Dolar/TL, tarihi doruğunu 18.40’ın üzerine taşıdı. Euro/TL ise 18.20’yi aştı. 20 Aralık 2021’de Dolar/TL, 18.36’yı görmüş ve o günün akşamında kur muhafazalı mevduatın açıklanmasıyla istikametini aşağı çevirmişti. FED, evvelki gün siyaset faizini arka arda üçüncü sefer 75 baz puan artışla yüzde 3.00-3.25 aralığına yükselterek faizlerin yılın geri kalanında artmaya devam edeceğine işaret etti. Dolar endeksi, faizlerin beklenenden daha yüksek düzeylere tırmanacağı beklentisiyle 20 yılın doruğuna çıkarken, global piyasalarda sert satışlar görüldü. TL, geçen ay yapılan sürpriz faiz indiriminden beri dolar karşısında yüzde 2’nin altında bedel kaybetti. Türk Lirası, nisan sonundan beri yüzde 19’a yakın, yılbaşından beri yüzde 28’e yakın, son bir yılda ise yüzde 54 kayıp yaşadı.
JAPONYA BİRİNCİ DEFA MÜDAHALE ETTİ
Japonya Merkez Bankası’nın (BOJ) faizleri çok düşük düzeylerde sabit tutma kararının akabinde sert kayıp veren yene takviye sağlamak için 1998’den bu yana birinci defa döviz piyasasına müdahale edildi. Japonya’nın iktisat siyasetinin başka ülkelerle eşgüdümünden sorumlu en üst seviye Maliye Bakanlığı yetkilisi olan Masato Kanda atılan adımın müdahale olup olmadığına ait soru üzerine “(Döviz piyasasında) sonuca giden bir adım attık” dedi. Faiz kararı sonrasında dolar karşısında yüzde 1 gerileyerek 24 yılın taban düzeyine inen yen, müdahalenin doğrulanmasının akabinde dolar karşısında kıymet kazandı ve en son yüzde 2 artıda 141.15 düzeyinde süreç gördü. Müdahale BOJ’un faiz kararından sadece birkaç s kent aydın haberleri t sonra gerçekleştirildi.
BAKAN NEBATİ YENİ İKTİSAT MODELİNİ DÜNYAYA ANLATACAK
Türkiye’nin birinci Ekonomik Dönüşüm Tepesi, ‘Pandemi sonrası devirde iktisat paradigmasında dönüşüm ve yükselen ülkeler’ ana teması ile 29 Eylül’de İstanbul’da gerçekleştirilmesi planlanmaktadır.. Hazine ve Maliye Bakanlığı mesken sahipliğinde gerçekleşecek olan tepe, Bakan Nureddin Nebati’nin açılış konuşmasıyla başlayacak. Tepe kapsamında, dünyaca ünlü üst seviye finans ve iktisat profesyonelleri, sanayi, ihracat ve istihdam merkezli sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri, akademisyenler, iktisat müellifleri, piyasa temsilcileri bir ortaya gelecek. Dorukta Türkiye İktisat Modeli dünyaya tanıtılacak. Türkiye’nin iç ve dış dinamikleri, jeo-stratejik şartları, COVID-19 salgını ve sonrasında yeni global ekonomik sistemin ortaya çıkarmış olduğu fırsatlar ele alınacak. Dünyadaki ekonomik gelişmeler, iktisat siyasetleri, global istikrarlar, yatırım, üretim, istihdam, ihracat, büyüme üzere başlıklar önde gelen akademisyenler tarafından tartışılacak ve fikir alışverişinde bulunulacak. ‘Pandemi sonrası periyotta iktisat siyasetlerinde yeni eğilimler’, ‘Gelişmekte olan ülkeler için yatırım-üretim-ihracat modelinin önemi’, ‘Yeni periyotta altyapı yatırımlarının artan önemi’, ‘Yeni periyotta büyümeyi destekleyici bir finansal mimarinin artan önemi’ olmak üzere toplamda 4 panelde gerçekleştirilmesi planlanmaktadır..
9 AYLIK KKM YÜKÜ 75 MİLYAR LİRA
Kur muhafazalı mevduat sisteminin 20 Aralık 2021’de hayatımıza girmesiyle birlikte dolar/TL’de sert gerilemeler yaşandı. Daha bir gün evvel 16.50 lira düzeylerinde olan kur 20 Aralık gecesi 10 liraya kadar indi. Devamında yaşana hafif artışlar olsa da yeni tepe Mayıs 2022 sonuna kadar gelmedi. Merkez Bankası’nın süratli faiz indirimi döngüsü ve iktisat idaresinin aldığı kararlarla birlikte dolar/TL yeni doruğuna mayıs sonrası çıkmaya başladı. Bugün gelinen noktada 18.40 lira bandını da geçen kur, 9 aylık süreçte Hazine’ye 75 milyar liralık yük oluşturdu.
BORSA’DA SPK BİLMECESİ
DEVA Partisi İktisat ve Finans Siyasetleri Lideri İbrahim Çanakçı, parti genel merkezinde yaptığı basın açıklamasında borsada yaşanan sert yükseliş ve düşüşlerle ilgili iktisat idaresine 12 soru yöneltti. Verilen soru önergelerinde borsada yaşanan manipülasyon dikkat çekti. “Borsada süreç gören bankaların pay fiyatlarında 2 aylık müddette görülen süratli yükseliş ve düşüş ile ilgili olarak bir inceleme yapılmakta mıdır?” denildi. “Aracı kurumların müşterilerinin Vadeli Süreçler ve Opsiyon Piyasası’nda (VİOP) ve Hisse Piyasasında bu kadar yüksek ölçüde ve fiyat artırıcı süreç yapmalarını tespit edecek risk idare sistemleri yok mudur? SPK bu aracı kurumların risk idare sistemleri hakkında nezaret gerçekleştirmiş midir?” Ekonomist Prof. Dr. Ömer Faruk Çolak ise borsadaki yaşanan gelişmelerle ilgili “Buradaki yanılgı, borsamızda Sermaye Piyasası Şurası (SPK) diye bir kurum var. İstanbul Borsası’nı denetleyen bir kurum. SPK burada yavaş kaldı. Demek ki izlemiyormuş” yorumunu yaptı.