Kurdaki sert dalgalanma, elektrik fiyatlarındaki fahiş artış, akaryakıt artırımları ve iktisat idaresinin aldığı kararlar piyasaları düzgünce arap saçına döndürdü. Etiketlerdeki artış durdurulamazken, yapılan minimum fiyat artırımı birinci iki ayda eridi. Temel besin ür…
Kurdaki sert dalgalanma, elektrik fiyatlarındaki fahiş artış, akaryakıt artırımları ve iktisat idaresinin aldığı kararlar piyasaları yeterlice arap saçına döndürdü. Etiketlerdeki artış durdurulamazken, yapılan taban fiyat artırımı birinci iki ayda eridi. Temel besin eserlerinde KDV’nin yüzde 1’e düşürülmesi bile fiyat artışlarının önüne geçemezken, artık de yapılan indirimlerin son 30 günün en düşük fiyatı üzerinden hesaplanması kararlaştırıldı. Böylelikle maliyet tekrar esnafa kaldı.
‘FİYATLAR ŞİŞİRİLİP SONRA İNDİRİLİYOR’ ŞİKAYETLERİ VARDI
İktisat siyasetleri geçim kaygısını ortak meseleye çevirince süreksiz tahlil olarak KDV düşürüldü. Muştuyu hükümet verdi lakin verginin faturası bakkalın, manavın cebine çıktı. Yüzde 8 vergiyle aldığı eseri yüzde 7 indirimli satmak zorunda kalan esnafa dönük yeni düzenleme devreye girdi. KDV düzenlemesiyle ‘indirimler şişirilmiş fiyatlar üzerinden yapılıyor’ şikayetleri sonrası ‘indirimde son 30 gün’ kriteri getirildi.
BAKKALIN ELEKTİĞİ DE RAFA KOYDUĞU YUMURTA DA ZAMLANDI
Kampanya uygulanacak bir eserde son 30 günün en düşük fiyatının gözetileceği, etiketin bu sayıdan daha düşük olacağı belirtildi. Lakin ‘müjdeye dönük’ düzenlemede tekrar mevcut gerçekler gözetilmedi. Son bir aydaki maliyet artışının görmezden gelinmesi tenkit konusu oldu. Akaryakıttan, elektriğe her kalemde ikiye üçe katlanan maliyetlerle zora düşminimal seviyedeki esnaf, artırımların sorumlusu olarak gösterilmesine isyan etti.
İNDİRİM GELDİ MALİYET TEKRAR ESNAFA KALDI
konomi idaresinin aldığı kararların tesiri yeni yılla birlikte düzgünce hissedilmeye başladı. Kurdaki sert artış, iğneden ipliğe artırım olarak yansırken, bilhassa akaryakıttaki maliyet son devirlerin en fazla masraf kalemi oldu. 20 Aralık’ta dövizde yaşanan sert gerileme sonrasında, düşen kura karşın maliyetler de bir daha geri gelmedi.
Öte yandan 2022’de başlayan güç krizi, kabaran elektrik ve doğalgaz faturaları, kurdaki gerilemeye karşın akaryakıtta eski tertibe dönüş maliyetleri en çok arttıran ögeler oldu. Böylelikle birçok eserde fiyat artışları da kaçınılmaz hale geldi. Evvelki hafta Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın KDV indirimi açıklamasıyla, temel besin eserlerinde fiyat düşüşleri gerçekleşti.
Temel besin hususlarında uygulanan KDV’nin yüzde 8’den 1’e düşürülmesi olumlu karşılanırken, eserleri yüzde 8 üzerinden alan iş yerlerinin bu unsurları yüzde 1’den satması tartışma konusu oldu. Esnafın burada bile büyük ziyanı olurken, artık de indirim için yeni kriterler belirlendi. Yapılan indirimlerin son 30 günün en düşük fiyatı üzerinden hesaplanması kararlaştırıldı.
Etiketlerde, indirimden evvelki fiyat ve indirimli fiyat birlikte gösterilecek. Etiket ve listelerdeki bilgiler Türkçe yazılacak. Böylelikle esnafın son bir aydaki maliyet artışları görmezden gelinecek. Son bir ayda yalnızca akaryakıta 4 kez artırım geldi. Ocak ayı ile Şubat karşılaştırıldığında bile elektrik ve doğalgaz faturalarındaki farklar ortada. Tüm bu şartlarla son 30 günün en düşük fiyatı uygulanacak kararı reaksiyonlere neden oldu.
Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan “Fiyat Etiketi Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”, Resmi Gazete’de yayımlandı.
1 Mart’tan itibaren geçerli olacak yönetmelik değişikliğine nazaran, indirimli satışa mevzu edilen mal yahut hizmetin indirimden evvelki satış fiyatının tespitinde, indirimin uygulandığı tarihten evvelki 30 gün içinde uygulanan en düşük fiyat temel alınacak.
Meyve ve zerzevat üzere çabuk bozulabilen mallara ait etiketlerde indirim ölçüsü yahut oranı hesaplanırken indirimli fiyattan bir evvelki fiyat temel alınacak. Bu konulara ait ispat külfeti satıcı yahut sağlayıcıya ilişkin olacak.
İDARİ PARA CEZASI VERİLECEK
Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan Haksız Fiyat Kıymetlendirme Şurası Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik de Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Buna nazaran, Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’a ters hareket edenlere öngörülen idari para cezaları Haksız Fiyat Kıymetlendirme Şurası tarafından verilecek
YÜZDE 100 ARTIRIMDAN YÜZDE 7 İNDİRİM
Kelam Gelimi Edilen durumdan vatandaşlar da şikayetçi. Toplumsal medya üzerinden paylaşımda bulunan bir vatandaş: “Ülkede her şeye yüzde 100 artırım gelirse, yüzde 7 KDV indirdiğin vakit ne işe fayda. Biz buraya nasıl geldik? Bu kadar artırımın üstüne yüzde 7 indirmenin ne manası var.”
Öbür bir tepki ise etiketlere oldu: “Biz indirimden hiçbir şey anlamadık. Kim faydalandı bilmiyoruz. Asıl tahlil üretim ve orta dağıtımda. Taban fiyata gelen yüzde 50’lik artışla vatandaşlar sevinmişlerdi lakin artık besin fiyatlarına, faturalara bakıyorsun; bütün giderlerimizde yüzde 100 ile yüzde 150 ortasında bir artış var. Yani kaşıkla verdiler, kepçeyle geri aldılar.”
‘ÜRETİM BAZLI MALİYET KDV’Yİ YUTTU’
Birçok esnaf ve market çalışanları KDV indirimi anında uyguladıklarını ancak, birtakım eserlerin artırımlı geldiğini söyledi. Üreticiden gelen kimi eserleri mecburen artırımlı olarak yansıtmak zorunda kaldıklarını aktaran esnaflar, en çok dikkat çeken yumurtaya örnek verdi.
Bir çalışan şunu paylaştı: “Yumurtaya geçtiğimiz hafta üretici bazlı artırım geldi. Böylelikle indirim farkı kapandı. Hatta evvelki fiyatın da üzerine çıktı. Önümüzdeki haftalarda şeker fabrikalarını şekere artırım yapacağı söylenenler ortasında.”
ASLINDA YÜZDE 8 İLE ALAN ESNAF YÜZDE 1 İLE SATIYORDU
Temel besin unsurlarında uygulanan KDV’nin yüzde 8’den 1’e düşürülmesi olumlu karşılanırken tenkitleri de beraberinde getirmişti.
Yüzde 8 KDV ile eser alan işyerlerinin eserleri yüzde 1 oranla satması tartışma yaratırken bahse ait kıymetlendirme yapan CHP sözcüsü Faik Öztrak plansız yapıldığını belirterek “Esnaf yüzde 8 KDV ile faturayı kesmiş. Artık esnafa KDV’yi yüzde 1’e çabucak indirin diyorlar. Esnafı tehdit edeceğinize yüzde 8 ile yüzde 1 ortasındaki KDV iadesini en kısa müddette yapacağınızı esnafa açıklayın” dedi.
STOKÇULUK YAPANA 2 MİLYON LİRA CEZA
Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmeliğe nazaran fahiş fiyat artışı yapanlar 10 bin ila 100 bin lira, stokçuluk yaptığı tespit edilenler ise 100 bin ila 2 milyon lira ortasında para cezasına çarptırılacak. Karara nazaran; indirimli satılan mal yahut hizmetin satış fiyatı, indirimden evvelki fiyatı, tarife ve fiyat listeleri etikette gösterilecek.
İndirimli malın indirimden evvelki fiyatının tespitinde son 30 gün içindeki en düşük fiyat temel alınacak. Zerzevat meyvede indirim hesaplanırken indirimli fiyattan bir evvelki fiyat temel alınacak. Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmeliğe nazaran fahiş fiyat artışı yapanlara 10 bin TL ile 100 bin TL ortasında para cezası verilecek.
BİLGİLER TÜRKÇE YAZILACAK
Yönetmelikle, fiyat etiketi ve indirimli satışlarda uygulanacak başka kriterler de düzenlendi. Buna nazaran, etiket ve listelerde yer alan bilgilerin Türkçe yazılması mecburî olacak. Ambalajlı malın satış fiyatından farklı olarak ambalajın teslimine ve iadesine ait depozito bedeli varsa kelam gelimi edilen bedelin fiyatı da etiket ve listelerde bulunacak.
Perakende olarak satışa arz edilen mallara konulması zarurî etiketler, malın niteliğine, satışa sunulduğu yerin büyüklüğüne, ticari metot ve adetlere nazaran malın yahut ambalajının veya kaplarının üzerine, tıpkı nitelikteki mal kümelerinin yahut raflarının üzerine konulmak, dikilmek, zımbalanmak, yapıştırılmak, bunlara rastgele bir bağla tutturulmak yahut asılmak suretiyle kullanılacak.
‘SAHTE İNDİRİMDEN KORUMAK İÇİN TEDBİR ALDIK’
Ticaret Bakanı Mehmet Muş da “etiket yönetmeliğinde” yapılan değişiklikle ilgili toplumsal internet hesabından paylaşım yaptı. Bakan Muş; vatandaşları geçersiz indirimden korumak için kıymetli bir adım attıklarını belirterek, “1 Mart’tan itibaren indirimli eserlerin etiketinde indirimden evvelki fiyat ve indirimli fiyat birlikte gösterilecek. İndirimler son 30 günün en düşük fiyatı üzerinden yapılacak” dedi.
ESNAF ELEKTRİK FATURASI İÇİN KREDİ ÇEKİYOR
CHP İzmir Milletvekili Tacettin Bayır, Konak, Karabağlar ve Buca’nın akabinde Kemalpaşa’da da esnafı ziyaret ederek kaygılarını dinledi. Bayır, “Esnaf elektrik faturasını ödeyebilmek için kredi çekiyor. Kiradan fazla elektrik faturası ödüyor. Bu duruma tahlil bulunmazsa üzülerek tabir etmek isterim ki, çok kepenk iner. ktidar, kaşıkla verdiğini kepçeyle geri alıyor. Millet fahiş elektrik faturalarını nasıl ödeyeceğini kara kara düşünüyor. Kira parasından daha fazla elektrik faturası geliyor. Esnaf evvelden, ‘Kazancımıza iş yeri sahipleri ortak’ sıkıntısı. Yapılan artırımlarla birlikte, ikinci bir ortak da elektrik dağıtım şirketleri oldu. Beşerler bırakın işyerlerinde paltoyla müşteri karşılıyor” dedi.
TÜKETİCİDE İTİMAT KALMADI
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), şubat ayına ait tüketici itimat endeksi datalarını açıkladı. Endeks, şubatta bir evvelki aya nazaran yüzde 2,8 azaldı. Ocakta 73,2 düzeyinde olan endeks, şubatta 71,2’ye geriledi. Geçen 12 aylık periyoda nazaran mevcut devirde hanenin maddi durumu endeksi ocakta 56,1 iken şubatta yüzde 1,6 azalarak 55,2 oldu.
Gelecek 12 aylık periyoda ait hanenin maddi durum beklentisi endeksi ocakta 71,3 iken şubatta yüzde 4,2 düşerek 68,3’e geriledi. Ocak ayında gelecek 12 aylık periyoda ait genel ekonomik durum beklentisi endeksi 74,5 iken şubatta yüzde 3,8 düşüşle 71,7 olarak gerçekleşti. Geçen 12 aylık periyoda nazaran gelecek 12 aylık devirde güçlü tüketim mallarına harcama yapma fikri endeksi ocakta 90,9 iken şubatta yüzde 1,7 azalışla 89,4’e geriledi.