Türkiye iktisadında yaşanan kur kriziyle birlikte TL günler içinde tarihinin en berbat düzeylerine imza attı. Dolar, TL karşısında 18.36 düzeylerine kadar çıkarken, euro da 20.74 ile rekora ulaşmıştı. Bu doruklar sonrasında pazartesi akşamı Cumhurbaşkanı…
Türkiye iktisadında yaşanan kur kriziyle birlikte TL günler içinde tarihinin en berbat düzeylerine imza attı. Dolar, TL karşısında 18.36 düzeylerine kadar çıkarken, euro da 20.74 ile rekora ulaşmıştı. Bu tepeler sonrasında pazartesi akşamı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, tasarruf sahiplerinin kurdaki artış nedeniyle TL mevduat hesaplarından uzaklaşmasına karşı ‘yeni bir finansal alternatif’ sunduklarını duyurdu.
Erdoğan’ın açıklamasından evvel 18.36 düzeyine kadar yükselen dolar/TL kuru, konuşma sırasında dakikalar içinde 12.3’e kadar geriledi. Bunun ardından Türkiye Bankalar Birliği (TBB) İdare Şurası Lideri ve Zirkent aydın haberlerit Bankası Genel Müdürü Alpaslan Çakar, açıklama sonrasında şu ana kadar 1 milyar dolar bozdurulduğunu söyledi.
Evvelki gün ise Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati “Kur muhafazalı TL mevduatına geçiş sabah prestijiyle 10 milyar liraydı, öğlenden sonra bu katlanarak gitti” dedi. 21 Aralık günü canlı yayında açıklamalarda bulunan İş Bankası Genel Müdürü Hakan Ortan da “Tedbirlerin açıklanması sonrası bu sabah itibariyle 1.75 milyar döviz bozduruldu” diye konuştu. Tüm bu açıklamalardan sonra Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), günlük bilgi bültenini açıkladı.
BDDK datalarına nazaran, 20 Aralık günü 259.6 milyar dolar olan yabancı para mevduatlarının 21 Aralık’ta 261 milyar doları aştığı görüldü. Açıklamaların bilakis BDDK’ya nazaran, 1 milyar dolarlık satış değil, 1.7 milyar dolarlık alış gerçekleşti. BDDK dataları tıpkı vakitte 17 Aralık – 20 Aralık ortasında gerçekleşen yabancı para mevduatlarını da paylaştı. Yaklaşık 4 günlük müddette yabancı para mevduatlarının 340 milyon lira düştüğü görüldü. BDDK bilgilerinde değişik bir görünüm olduğunu paylaşan analistler, döviz mevduatlarının azalma değil artma eğilimde olduğunu belirtti. Ayrıyeten mevduatların pazartesi günü karardan evvel de azaldığı paylaşılırken, salı günü gerçekleşen artışın, pazartesi gerçekleşen satıştan sonra alanlar olabileceği istikametinde.
Mevduatını korumak isteyminimal seviyedeki yatırımcıyı zora sokan sürece dikkat çeken ekonomistler “Plan akşam yapıldı ve halkın eli bağlanarak yapıldı” değerlendirmesinde bulundu. Muhalefet kanadından da reaksiyonler geldi. Hükümete seslenen DÜZGÜN Partili Aytun Çıray “Niye küçük yatırımcının soyulmasına göz yumdunuz? sorusunu yöneltti. Gelecek Partili Serkan Özcan da “Gizlice rezerv satışı diye bir enstrüman yok. Finansal kumar oynuyorsunuz” dedi.
BİR GECEDE 7 MİLYAR DOLAR ERİDİ
CHP İktisat Siyasetlerinden Sorumlu Genel Lider Yardımcısı ve Parti Sözcüsü Faik Öztrak, kur muhafazalı mevduat hesabı uygulamasının açıklandığı 20 Aralık gecesi ve sonraki gün olan 21 Aralık’ta Merkez Bankası’nın (TCMB) net döviz durumundaki neredeyse 7 milyar dolara yakın bir meblağın eridiği açıkladı. Öztrak, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın; bu dövizin nasıl, kime ve nerede satıldığını açıklamasını istedi.
Öztrak’ın toplumsal internet hesabından Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın resmi Twitter adresini de etiketleyerek yaptığı paylaşımlar şöyle:
“Bir yandan Hazine ve Maliye Bakanlığı ve devlet yetkilileri Reuters’e konuşuyor. ‘Dolar kuru için 9 TL âlâ olur’ diye yer işaret ediyorlar. Bir yandan da milyarlarca dolar döviz rezervi yakılıyor. Siz neyin telaşındasınız? Milleti ütmenin mi? Bir de üstünü örtmenin mi? 10-21 Aralık tarihleri ortasında TCMB net döviz durumu yaklaşık 14 milyar dolar erimiş. Bunun neredeyse yarısı 20-21 Aralık tarihlerinde. Bu iki günde açıklanan bir müdahale yok. Hazine ve Maliye Bakanlığı bu dövizler nasıl, kime, neden satıldı? ‘Enflasyona değil, çekirdeğine bakacağız’ dendiği gün ülkemizin risk primi 357 idi. Bugün 624. 84 milyonun geleceği ve refahı üzerindeki bu 3 aylık deney, geride büyük bir yıkım bıraktı. Bıçağı dokuz santim saplayanlar, Bıçağı 6 santim geri çekti diye bir de lütuf bekliyor.”
‘YİNE KÜÇÜK YATIRIMCI ÇARPILDI’
Özel bir televizyon kanalında soruları cevaplayan Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, yeni iktisat modelini ‘Yüksek ihracata dayalı, cari açığı azaltıcı bir model’ olarak tanımladı. Nebati, dolardaki sert düşüşü “Cumhurbaşkanımızın manifestosuyla sağladık. Düne kadar yüksek faiz kesin tahlilidir diyenlere de tokat üzere bir karşılık oldu” formunda söz etti. Nebati “Küçük yatırımcıya yazık oluyor. 15 liradan, 16 liradan, 17 liradan dolar alanlar var. Kim bunlar? Büyük finansörler değil. Niçin? Biliyor zira. Bütün altyapı yatırımlarını tamamlamış bir ülkede, tüm makro göstergelerin olumlu olduğu bir yerde, aklı başındaki bir finansör Türkiye’de bu işlerin bir biçimde döneceğini bilir. Fakat çarpılan kim oldu? Küçük yatırımcılar. Her vakit olduğu üzere. Küçük yatırımcılara eziyet ettiler. Artık de kara kara düşünüyorlar. Yükselirken feryat edenler düşerken de feryat etmeye başladılar. Niye bu kadar süratli düşüyor… Ben yükseltmedim, ben de düşürmedim. Piyasa kendi kendine düşüyor. Bazen şunu söylemeye başladılar; ‘Efendim Merkez Bankası ya da Hazine üzerinden niçin müdahalede bulundunuz?’ Ya Türkiye olayları oturup kendi başına izleyecek, elindeki bütün enstrümanları müspet tarafta kullanmayacak kadar maharetsiz bir ülke mi? Gereksinimi olan her türlü enstrümanı kullanır.”
‘AYNI GECE YABANCI PARA SAHİPLERİ UYGULAMALARA YÜKLENDİ’
Nureddin Nebati, şu değerlendirmelerde bulundu: “Türkiye’de döviz fiyatlarının pazartesi akşamına kadarki kısmı büsbütün bir köpüktü, spekülasyon, manipülasyon vardı ve en değerlisi yerleşiklerin psikolojisini bozacak karamsarlığın çok süratli halde topluma sirayet etmesiydi. Artık köpük gidiyor, optimal noktaya kendisi ulaşacaktır. Bizim işimiz gücümüz daima ekranda döviz fiyatlarının artış, yükselişine bağlı. Halbuki şu anda bireyleri direkt ilgilendiren bir durum yok. Bireylerin dolar, euro, sterlin borcu olması mümkün değil. O kuşkulu devri pazartesi akşamından itibaren bitirdik ve o gece sabaha kadar internet sitelerinin bilhassa dövizle ilgili internet sitelerinin bir kısmının çöktüğünü gördük. O kadar büyük bir akın oldu düşünebiliyor musunuz? Bir gece içerisinde 1 milyar dolara yakın satış gerçekleşti. Daha köpük gitmedi, gitmeye başladı. Münasebetiyle da özel bankalarda, kamu bankalarında rekorlar kırıldı. Özel bankalar dünden beri ya şu açıklamayı yapın da bir an evvel süreçlere başlayalım diye bize baskı yaptılar.”
O GÜNDEN KİMLERİN HABERİ VARDI?
CHP Küme Başkanvekilleri Engin Altay, Özgür Özel ve Engin Özkoç, son devirde döviz kurunda yaşanan dalgalanmalar nedeniyle yüklü ölçüde döviz alım ve satımı yapanların incelenmesi; bu şahıslar ortasından Bakan, Cumhurbaşkanlığı bürokratları ve Cumhurbaşkanına yakın isimlerin bulunup bulunmadığının araştırılması için TBMM’de komite kurulmasını istedi. Önergede “Dövizdeki büyük dalgalanmalardan birinin gerçekleştiği 20 Aralık 2021 ve sonrasında yaşananların, bütün boyutlarıyla ortaya konulması, milletin kör kuruşunu korumakla yükümlü TBMM için bir zorunluluktur” denildi.
REUTERS: KAMU BANKALARI YÜKLÜ ÖLÇÜDE PARA SÜRDÜ
Reuters haber ajansı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Kur muhafazalı TL vadeli mevduat açıklaması sonrası kamu bankalarının, yüklü ölçülerde dolar satışı yaptığını ileri sürdü. Ajansın, dört farklı yetkiliye dayandırdığı haberine nazaran satışlar, Merkez Bankası’nın döviz rezervlerinde yalnızca pazartesi ve salı günü yaşanan 6 milyar dolarlık düşüşle eşzamanlı gerçekleşti. Bir bankanın baş danışmanının Reuters’a aktardığına nazaran kamu bankalarının yalnızca Pazartesi ve Salı günü yaptığı müdahale 3 milyar doları buldu. Resmi bilgilere nazaran Merkez Bankası’nın bir evvelki hafta 21 milyar dolar olan net döviz rezervleri geçen hafta 12 milyar dolara düştü.
BDDK: RASTGELE BİR KİŞİ YAHUT KURULUŞTAN DANIŞMANLIK ALMIYORUZ
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Konseyi (BDDK), hâlrehberaydin.comzırda rastgele bir kişi yahut kuruluştan danışmanlık hizmeti almamakta, bu istikamette bir çalışması da bulunmamakta olduğunu bildirdi. BDDK’dan verilen bilgilendirme argümanında şöyle denildi: “Görsel ve basılı yayın organları ile toplumsal medya hesapları üzerinden Kurumumuzun danışmanlık hizmeti aldığına yönelik artan haber ve paylaşımlara ait olarak açıklama yapılması gereği görülmüştür. Konseyimiz, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu 4’üncü unsurunun (v) bendine dayalı olarak haber ve paylaşımlarda yer alan kuruluşu kendi küme şirketlerine danışmanlık hizmeti verebilmesi konusunda yetkilendirmiş olup bu yetkilendirme Kurumumuz web sitesinde yer alan öbür Şura kararlarında görüleceği üzere daha evvel de türlü bankalara sağlanmıştır. Kurumumuz hâlrehberaydin.comzırda rastgele bir kişi yahut kuruluştan danışmanlık hizmeti almamakta, bu tarafta bir çalışması da bulunmamaktadır.”
‘YİNE ART KAPI MI KULLANILDI?’
Ekonomist Uğur Gürses ise geçtiğimiz günlerde kaleme aldığı yazısında “20 ve 21 Aralık günlerinde Merkez Bankası’nın hiç dövize satış tarafında direkt müdahale yapmadığı biliniyor. Böylece bu iki günlük toplam 7 milyar doların yeniden ‘arka kapıdan’ kamu bankaları aracılığıyla satıldığı apaçık ortada. Son bir aydaki en güçlü satışlar da bunlar olmuş” dedi. İktidarın 7 milyar dolar sattığını lakin bunun gizlendiğini öne süren Gürses, şöyle devam etti: “Anons tesiriyle kurların düştüğünü düşünen birtakım döviz yatırımcılarının ellerindeki dövizi satmaya çalışmaları pek olağan. Lakin kuru gerileten bu ‘anons etkisi’ miydi? Yoksa buna eşlik eden ‘gaz verici’ kamusal organize satışlar mıydı? Hali̇ Hazırda Görüleni̇n nrehberaydin.comi izlerini datalarda aramak gerekiyordu. Merkez’in dataları, Merkez Bankası’nın pazartesi günü 3.5 milyar dolar, salı günü de 3.4 milyar dolar sattığını gösteriyor. İşin özeti şu: 18 TL’den 12-13 TL’ye düşürmek için 7 milyar dolar satılırken, propaganda kanallarında da kamusal döviz satışları hiç söylenmeden, tek başına ‘vatandaşın sattığı’ anlatılmış oldu.”
İKİ MÜDAHALE 1.4 MİLYAR DOLAR
Merkez Bankası, döviz piyasasına 3 Aralık’ta direkt satış yoluyla yaptığı müdahalenin büyüklüğünün 504 milyon dolar olduğunu açıkladı. Merkez, 1 Aralık’taki birinci müdahalenin büyüklüğünün de 844 milyon dolar olduğunu açıklamıştı. Kurda yaşanan sert yükseliş üzerine Merkez Bankası aralık ayında direkt satış yoluyla döviz piyasasına 5 defa müdahalede bulunmuştu. Merkez Bankası ayrıyeten Vadeli Süreç ve Opsiyon Piyasası’nda da yaklaşık 51 milyon dolarlık süreç gerçekleştirmişti.
