İKTİSAT SERVİSİEkonomideki faiz ısrarı TL’yi tarihinin en berbat düzeylerine taşıyor. Kasım ayıyla birlikte sert kayıplarla imza atan lira, yeni iş gününde de tepe olmasa bile yükseliş eğiliminde. Kurda aşağı istikametli hareketler sonlu kalırken, 13.46 olan …
İKTİSAT SERVİSİ
İktisattaki faiz ısrarı TL’yi tarihinin en berbat düzeylerine taşıyor. Kasım ayıyla birlikte sert kayıplarla imza atan lira, yeni iş gününde de tepe olmasa bile yükseliş eğiliminde. Kurda aşağı taraflı hareketler sonlu kalırken, 13.46 olan dolar/TL doruğuna şimdilik hayli yakın.
Türkiye’nin kredi temerrüt risk primi (CDS), 2021 Mart ayındaki Türkiye Cumhuriyet Merkez Başkanlığı değişikliği sonrasındaki düzeyini de geride bırakarak 489 baz puan ile 1 yılın tepesine tırmandı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ise yaşanan krizi yalnızca açıklamayla geçiştirdi. Çok oynaklığa rağmen açıklama yapan Merkez, uygulanmakta olan dalgalı kur rejimi altında kur düzeyine ait bir taahhüdü olmadığı belirterek, şirketleri ve vatandaşları süreç yapmama konusunda uyardı. TL’deki bu bedel kaybı bankaların da bilançolarını etkiledi.
Bloomberg Kıdemli Gelişen Piyasalar Analisti Tomasz Noetzel, Türk lirasındaki bedel kaybının birden fazla banka için yönetilebilir olduğunu lakin tüm bankalar için bunun geçerli olmadığını söyledi. Garanti BBVA, Yapı Kredi ve Akbank üzere bankaların sermaye, likidite tamponlarının ve hedge siyasetlerinin en güzelleri olduğunu belirten Noetzel, Vakıfbank ve Halkbank üzere kamu bankalarının en kırılganlar olduğunu ve bu bankalar için sermaye hesabında tanınan kolaylıkların uzatılabileceğini ya da sermaye enjeksiyonu seçeneğinin değerlendirilebileceğini söyledi.
Noetzel, dördüncü çeyrekte Türk lirasının dolar karşısında yüzde 30 kıymet kaybettiğini ve bunun ortalama olarak Türk bankalarının sermayelerini 3 milyar dolar civarında düşürdüğünü söyledi. Akbank, Garanti ve Yapı Kredi üzere bankaların Türk lirasındaki paha kaybından en az etkilenenler olacağını belirten Noetzel, Vakıfbank’ın tanınan sermaye kolaylıkları hariç sermaye yeterlilik oranının minimumu üzerindeki yüzde 80’lik fazladan sermayesinin risk altında olduğunu söyledi. Noetzel, Halkbank’ın kurdaki kıymet kaybına karşı en kırılgan banka olduğunu düşündüklerini söyledi. Türkiye’deki düzenleyici kuruluşların sermaye hesaplamalarında kurun daha makul kullanımı için sermaye hesabındaki kolaylıkların muhtemelen uzatacağını belirten Noetzel, sermaye hesabındaki kolaylıklar olmadan Türk bankalarının sermaye yeterlilik oranlarının yüzde 12-19 ortasında olduğunu belirtti.
ENFLASYONA TESİRİ 7 PUANDAN FAZLA
Societe Generale, Türk lirasına olan inancın azalmasıyla insanların bankalara koşabileceğini, finansal piyasalardaki istikrarın bozulabileceğini ve Türk lirasındaki bedel kaybının bir hiperenflasyon devrine yol açabileceğini belirtti. Gelecek aylarda TÜFE’nin muhtemelen yüzde 30’a yanlışsız yükseleceğini belirten banka, Türk lirasında Eylül’den beri yaşanan yüzde 35’lik paha kaybının gelecek aylar TÜFE’ye 7 yüzde puan olarak yansıyacağını söyledi. Bankacılık sisteminden para çıkışlarının yaşanabileceğini ve bankacılık istatistiklerinin gelecekte daha az sağlam olabileceğini belirten Societe Generale, kurdaki kıymet kaybının devam etmesi halinde hanehalkı döviz mevduatlarında ve döviz mevduatlarının tamamında bir düşüş yaşanabileceğinin altını çizdi. Banka son olarak 2-5 yıllık getiri eğrisinin giderek düzleşeceğini ve burada da birtakım süreç teklifleri olduğunu belirtti.
YABANCI 2022’DE FAİZ ARTIŞI BEKLİYOR
Unicredit ekonomistleri yayımladıkları bir araştırma raporunda kurdaki kıymet kaybının Aralık’ta ya da 2022’nin başlarında TCMB’yi faiz artırmaya zorlayabileceğini belirtti. Türk lirasında likidite kısıtlamaları uygulanmasını beklediklerini ve kurdaki kıymet kaybının önlenmesi için birinci olarak rezervlerin kullanılabileceğini söyleyen Unicredit ekonomistleri, bu tedbirlerin uzun vadede işe yaramayacağını ve eninde sonunda faiz artırımının gerekli olacağını vurguladı. Ekonomistler, TCMB’nin faiz indirimlerine devam etmesi durumunda likidite tedbirleriyle süreksiz bir sıkılaşmanın daha sık görülebileceğini lakin bunun da Türk lirasındaki bedel kaybının önüne geçemeyeceğini belirtti. Credit Suisse de TCMB’den bir faiz artırımı gelmediği sürece dolar/TL’nin 14.00 düzeyine yanlışsız gitmeye devam edeceğini öngördü. Raporda “Negatif geri besleme döngüsünün durması için, TCMB’nin agresif halde faiz artırması gerekli. Dolar/TL’nin istikrar kazanması için siyaset faiz oranının en azında yıllık enflasyon civarına getirilmesi gerekli, bu en az 500 baz puanlık bir artırım. Dolar/TL’de trendin aksine dönmesi için ise siyaset faizinin çok daha agresif biçimde artırılmasına muhtaçlık olması çok büyük mümkünlük. Siyaset faizi artırımı olmaz ise dolar/TL’nin 14.00 üzere düzeylere ulaşabileceği görülüyor. Büyük bir faiz artırımı dolar/TL’yi 11.00 civarına getirir” sözleri yer aldı. TCMB’den faiz artırım beklentisini ikinci çeyreğe çeken Goldman Sachs ise bu defa artırım meblağında revizyona gitti. Goldman Sachs, TCMB’nin siyaset faizini 2022’nin ikinci çeyreğinde 600 baz puan artırarak yüzde 14’ten yüzde 20’ye çıkarmasını beklediklerini açıkladı.
LİRA JAPON YENİNE KARŞI YÜZDE 35 KAYBETTİ
Japonya’nın olağanda risk seven ferdi yatırımcıları rekor zayıf düzeylere düşen Türk lirasından çıkarken kimileri durumlarını kapamak zorunda kaldı. Tokyo Financial Exchange bilgilerine nazaran Türk lirasına yönelik uzun durum alan Japon kişisel yatırımcının kontrat sayısı Şubattan bu yana en düşük seviyeyi görürken ekim ayındaki doruktan yüzde 44 azaldı. Gaitime.com Research Institute Genel Müdürü Takuya Kanda, son buyrukların yaklaşık yüzde 30’unun, Türk lirası/yen kurunun 9’un altına gerilemesinin akabinde gelen mecburî satışlar olduğunu belirtti. Türk lirası salı günü 8.5 yene kadar gerilemişti. Çarşamba günü ise 9 yenin çabucak üzerinde süreç görüyor. Türk lirası, yene karşı bu yıl yaklaşık yüzde 35 kıymet kaybetti. Kanda “Japon kişisel yatırımcılar artık Türk lirasına yönelik optimist durumlarını korumuyorlar. Yatırımcı Meksika pezosu yahut Yeni Zelanda doları üzere para ünitelerine yöneliyor. Doğal ki para ünitesi zayıfladıkça ucuz fiyattan alıcı çıkacaktır. Lakin geçmişten farklı olarak bunun kolektif bir hareket olacağını düşünmüyorum” değerlendirmesini yaptı.
RİSK PRİMİ 1 YILIN TEPESİNDE
Türkiye’nin kredi temerrüt risk primi (CDS), 2021 Mart ayındaki Türkiye Cumhuriyet Merkez Başkanlığı değişikliği sonrasındaki düzeyini de geride bırakarak 489 baz puan ile 1 yılın doruğuna tırmandı. CDS en son 2020’nin Kasım ayında iktisat ve Merkez Bankası idaresinde değişiklik yaşanmadan çabucak evvel bu düzeylerde bulunuyordu.
Geçen yıl Kasım ayında Lütfi Elvan’ın Hazine ve Maliye Bakanlığı’na Naci Ağbal’ın ise Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanlığı’na atanmasıyla Türkiye’nin risk primi 1,5 ay içerisinde 566 baz puan düzeyinden 306 baz puana kadar gerilemişti. İzlenen sıkı para siyasetiyle birlikte CDS 2021’in Şubat ayında 283 baz puana kadar gerileyerek son yılların en düşük düzeyini görmüştü. Risk primi bunu takiben Mart ayında Naci Ağbal’ın TCMB Başkanlığı’ndan alınarak yerine Şahap Kavcıoğlu’nun atanmasıyla 306 baz puan düzeyinden 482 baz puana kadar tırmanmıştı. Sonrasında kademeli bir halde gerileyerek Eylül 2021’de 367 baz puana kadar inen Türkiye’nin kredi temerrüt risk primi, faiz indirimlerinin başlamasıyla birlikte 22 Ekim’de 464 baz puana kadar tırmanmış, Kasım ayı başında 400 baz puana kadar gerilemişti.
ÖDEMELER İSTİKRARI KRİZİ
Societe Generale stratejistleri, yayımladığı bir araştırma raporunda Türk lirasındaki kıymet kaybıyla birlikte en berbat senaryo olarak insanların bankalardaki varlıklarını çekme riskinin kıymetli derecede arttığını belirtti. Kurdaki kıymet kaybını durdurmak için seçeneklerin kısıtlı olduğunu belirten stratejistler, düşük döviz rezervleri düşünüldüğünde sermaye denetiminin ya da acil bir faiz artırımının seçenekler ortasında bulunabileceğini söz etti.
Stratejistler, acil bir faiz artırımının daha mümkün bir senaryo olduğunu ancak mevduat çekme limiti üzere birtakım sermaye denetimi araçlarının kullanılmasının da mümkün olduğunu söyledi. Türkiye’nin bir ödemeler istikrarı kriziyle karşı karşıya kalacağını şimdi düşünmediklerini belirten Societe Generale stratejistleri, şirketlerin 2018’den beri döviz yükümlülüklerini önemli halde düşürdüklerini ve borç çevirme oranlarının hala yüksek olduğunu lisana getirdi.
