ÜRETİCİ FİYATLARI TARİHİ DÜZEYE ÇIKTI ARTIRIM YAĞMURU YOLDAİktidarın düşüşe ait tarih güncellemelerine karşın enflasyonda üst istikametli gidiş sürüyor. TÜİK datalarına nazaran yıllık enflasyon yüzde 83.45 oldu. Üretici fiyatlarında yüzde 151’e ulaşan gidiş y…
ÜRETİCİ FİYATLARI TARİHİ DÜZEYE ÇIKTI ARTIRIM YAĞMURU YOLDA
İktidarın düşüşe ait tarih güncellemelerine karşın enflasyonda üst istikametli gidiş sürüyor. TÜİK bilgilerine nazaran yıllık enflasyon yüzde 83.45 oldu. Üretici fiyatlarında yüzde 151’e ulaşan gidiş yeni artırımların yolda olduğunu gösterdi. En yüksek fiyat artışı üniversite eğitim masraflarında yaşandı. Onu doğalgaz ve elektrik izledi. DİSK-AR, en fakir yüzde 20’lik gelir kümesinin enflasyonun ise yüzde 137 olduğunu açıkladı.
RASTGELE SİYASETLERLE ENFLASYON TARİHİ EŞİĞE ULAŞTI
Fakirleştiren gidişat için CHP Sözcüsü Öztrak “Cumhuriyet tarihinin rekoru kırıldı. Epistemolojik kopuş millete değerliye patladı” dedi. Ekonomistler de vahim tabloyu işaret etti: Enflasyonda bu sürat en son 2’nci Dünya Savaşı’nda yaşanmıştı. İktisatta rastgele siyaset ülkeyi adım adım yıkıma götürüyor. Bu, kul hakkı değil de nedir? Raflar ‘hayat çok pahalı’ diyor TÜİK gözümüzün içine bak baka ‘yalan söylüyorsunuz’ diyor.
SAVAŞ YOK LAKİN ENFLASYON VAR
Türkiye iktisadında denenen yeni model, vatandaşa değerliye patladı. Kur her gün yeni rekoruna imza atarken, mutfaktaki yangına su yerine akaryakıt döküldü. Yüzde 100’ü aşan İstanbul enflasyonu karşısında TÜİK Türkiye’nin enflasyonunu yüzde 83,4 olarak açıkladı. Uzmanlar bu seviyeyi 99 yıllık Cumhuriyet tarihinde bir birinci olduğunu paylaşarak; bu suratın daha evvel ikinci dünya savaşı periyodunda olduğunu belirtti.
Ekonomi idaresinin aldığı kararlarla birlikte Türkiye’nin her seferinde uçuşa geçeceği söylense de sonuç yeniden birebir oluyor. Uzun bir müddettir denenen yeni iktisat modeli, her geçen gün ekonomiyi çıkmaza sürüklerken, süratli faiz indirimi döngü de bu işin tabir yerindeyse tuzu biberi oldu. Faiz indirimleriyle birlikte TL tarafında sert kayıpların görülmesiyle birlikte enflasyonda da yeni doruklar gecikmedi. Geçen hafta sonu açıklanan İstanbul enflasyonunun akabinde Türkiye İstatistik Kurumu da (TÜİK) genel fiyat artışlarını paylaştı. İstanbul’un enflasyonu yüzde 100 aşmışken Türkiye’nin yıllık enflasyonu da TÜİK bilgilerine yüzde 83,45’e ulaşarak yeni model rekorunu kırdı. Bağımsız akademisyenlerin oluşturduğu Enflasyon Araştırma Kümesi (ENAGrup) ise enflasyonun yüzde 186,27’yi aştığını paylaştı. Uzmanlar enflasyondaki bu artışın 99 yıllık cumhuriyet tarihinde bir birinci olduğunu belirtti. En süratli artışın 2’nci Dünya savaşı periyodunda olduğunu da kaydetti.
Tüketici fiyatları endeksindeki (TÜFE) değişim, 2022 yılı Eylül ayında bir evvelki aya nazaran yüzde 3,08, bir evvelki yılın aralık ayına nazaran yüzde 52,40, bir evvelki yılın tıpkı ayına nazaran yüzde 83,45 ve on iki aylık ortalamalara nazaran yüzde 59,91 olarak gerçekleşti. Yıllık yüzde 83,45’lik enflasyon, Temmuz 1998 sonrasındaki 24 yılın doruğu oldu. Bir evvelki yılın birebir ayına nazaran en az artış gösteren ana küme yüzde 30,76 ile haberleşme oldu. Buna karşılık, bir evvelki yılın birebir ayına nazaran artışın en yüksek olduğu ana küme ise yüzde 117,66 ile ulaştırma oldu. Ana harcama kümeleri prestijiyle eylülde bir evvelki aya nazaran en az artış gösteren ana küme yüzde 0,04 ile alkollü içecekler ve tütün oldu. Buna karşılık, 2022 yılı Eylül ayında bir evvelki aya nazaran artışın en yüksek olduğu ana küme ise yüzde 9,99 ile konut oldu.
‘YENİ MODEL YENİ REKOR GETİRDİ’
CHP Parti Sözcüsü, Faik Öztrak “Eylül’de üretici enflasyonu yüzde 151,5 ile cumhuriyet tarihi rekorunu kırdı. Tüketici enflasyonu yüzde 83,5 ile 1998 Temmuz’undan bu yana en yüksek düzeye çıktı. Erdoğan ve şürekasının “epistemolojik kopuşu” milletimize çok değerliye patladı. Eylül’de üretici enflasyonu yüzde 151,5. Tüketici enflasyonu yüzde 83,5. Üretici ve tüketici enflasyonu ortasındaki fark, 68 puan. Bu da farklı bir rekor… Eylül’de; ENAG enflasyonu yüzde 186,3 İTO ücretliler geçinme enflasyonu yüzde 107,4. TÜİK tüketici enflasyonu yüzde 83,5. TÜİK ‘in sayılara yaptığı azap, artık çok sırıtıyor. İTO ile TÜİK ‘in tüketici enflasyonu ortasındaki makas 24 puan. Bu türlü bir makas geçmişte hiç yok! Hükümete nasıl başladılar? Tüketici enflasyonu yüzde 29,7, Üretici enflasyonu yüzde 30,8. Hükümetten nasıl gidiyorlar? Tüketici enflasyonu yüzde 83,5. Üretici enflasyonu yüzde 151,5” açıklamasını paylaştı.
ŞAMPİYON ULAŞTIRMADAN GELDİ
Eylülde endekste kapsanan 144 temel başlıktan 18 temel başlığın endeksinde düşüş gerçekleşirken, 2 temel başlığın endeksinde değişim olmadı. 124 temel başlığın endeksinde ise artış gerçekleşti. İşlenmemiş besin eserleri, güç, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç TÜFE’deki değişim, eylülde bir evvelki aya nazaran yüzde 2,74, bir evvelki yılın aralık ayına nazaran yüzde 45,84, bir evvelki yılın tıpkı ayına nazaran yüzde 74,63 ve on iki aylık ortalamalara nazaran yüzde 51,92 olarak gerçekleşti. Eylül ayında bir evvelki yılın birebir ayına nazaran en az artış gösteren ana küme yüzde 30,76 ile haberleşme olurken bir evvelki yılın tıpkı ayına nazaran en yüksek artış yüzde 117,66 ile ulaştırmada yaşandı. Aylık bazda en yüksek fiyat artışı yüzde 9,99 ile konutta yaşandı.Ana harcama kümeleri prestijiyle 2022 yılı Eylül ayında bir evvelki aya nazaran en az artış gösteren ana küme yüzde 0,04 ile alkollü içecekler ve tütün oldu.
İSTANBUL’DA FİYATLAR YÜZDE 100’Ü AŞTI
İstanbul Ticaret Odası (İTO), İstanbul’da eylülde aylık enflasyonu yüzde 6,06, yıllık enflasyonu yüzde 107,42 olarak açıklamıştı. TÜİK ağustosta aylık enflasyonu yüzde 1,46, yıllık enflasyonu yüzde 80,21olarak açıklamıştı. Reuters anketinde eylülde aylık enflasyonun yüzde 3,8, yıllık enflasyonun yüzde 84,63 olması bekleniyordu. kent aydın haberleri anketinde ise ortalama enflasyon beklentisi aylıkta yüzde 3,53, yıllıkta yüzde 84,26 olmuştu.
ÜNİVERSİTEDE EĞİTİM BİLE ASLANIN AĞZINDA
Eylülde aylık bazda en fazla fiyat artışı yüzde 22,70’lik oranla üniversite eğitiminde oldu. Yüzde 20,78’lik artışla doğalgaz ikinci, yüzde 20’lik artışla elektrik üçüncü oldu. TÜİK, 2022 yılı Mayıs ayı prestijiyle unsur sepetindeki mal ve hizmetlerin ortalama fiyat bilgilerini sansürlediği için artışlar net görülemiyor.
EKONOMİSTLERİN ENAG’I YÜZDE 186,27 DİYOR
Akademisyenlerin ve ekonomistlerin bağımsız biçimde oluşturduğu Enflasyon Araştırma Kümesi (ENAG), eylül ayına ait enflasyon bilgilerini açıkladı. ENAG datalarına nazaran, eylül ayında enflasyon (E-TÜFE) aylık bazda yüzde 5.30, yıllık bazda ise yüzde 186.27’ye yükseldi. ENAG, Tüketici Fiyat Endeksi’nin yılbaşından bu yana yüzde 101.63 arttığını açıkladı. ENAG bilgilerine nazaran, değerlendirmeye alınan 12 harcama kümesinin ortasında sırf ulaşımda aylık enflasyon geriledi. Ulaşım masrafı, son bir ayda yüzde 1.60 azaldı. En yüksek aylık artış ise yüzde 26.05 ile sıhhat kategorisinde oldu. Konut fiyatları yüzde 8.57, giysi ve ayakkabı ise 7.79 arttı.
‘KERAMET İMZADA DEĞİL Mİ NEYİ BEKLİYORSUNUZ’
DEVA Partisi Genel Lideri Ali Babacan “Yıllık enflasyon, ENAG’a nazaran yüzde 186, Sayıları Ayarlama Enstitüsü’ne nazaran yüzde 83,45. Sayın Erdoğan, enflasyon düşürme kabiliyetiniz TÜİK’e makyaj yaptırmak mıdır? Hani keramet imzadaydı, atsanıza imza, neyi bekliyorsunuz?” paylaşımını yaptı.
‘ZİRVEYE ULAŞMAK NÖRO İKTİSAT MODELİNE NASİPMİŞ’
Ekonomistler de Türkiye’nin enflasyon datalarını kıymetlendirdi. Ekonomist Ali Hakan Kara “99 yıllık Cumhuriyet tarihinde enflasyonun şimdikinden daha süratli arttığı tek bir periyot var: 2. Dünya Savaşı” yorumunu yaptı. Hazine Bakanı Nureddin Nebati’nin kelamlarına de değinen Kara durumu şöyle özetledi: “99 yıllık Cumhuriyet tarihinin en apansız enflasyonu 2. Dünya savaşında yaşanmıştı. Rekoru kırmak epistemolojik heterodoks nöro iktisat modeline nasipmiş.” Ekonomist Oğuz Demir ise şöyle bir yorum paylaştı: “Geçen yıldan bu yana taban fiyat artışı yüzde 94. TÜİK’e nazaran yılbaşından bu yana enflasyon ise yüzde 52,40! TÜİK’e nazaran minimum ücretlinin bu ay geçen yıla nazaran hala satın alma gücünün yüzde 40 daha fazla olması lazım. Minimum ücretlilerin bundan haberi var mı sanki? Palavralar, palavralar. Memurlar ve emekliler de şu an geçen yıla nazaran çok keyifli olmalı. Geçtiğimiz yıla nazaran m kent aydın haberleri ş artışları yaklaşık yüzde 86,4! Enflasyon ise yüzde 52,40! Parayı saklayacak yer bulamıyorlardır. ÜFE’de bir aylık yavaşlamanın akabinde elektrik ve doğalgaz artırımları, kurdaki 50 kuruşluk hareket tesirini gösterdi. Aylık artış yüzde 4,78 ve yıllık artış yüzde 151,50! Fakat iktisat çok süratli büyüyor. Dünya şampiyonu! Kime büyüyor? Yüksek enflasyona karşın büyüyen iktisat kime büyürse ona. Orta sınıfa, fakirlere, ücretlilere değil. TÜİK, daima vazoyu kırıp, hayır vazoyu ben değil sen kırdın diyminimal seviyedeki kardeş üzere değil mi? Milyonlarca insan hayat çok kıymetli hale geldi diyor, TÜİK bize, gözümüzün içine baka baka her ay ‘hayır palavra söylüyorsunuz’ diyor. Bu ortada bir de kendini enflasyon datalarında gösteren lakin şimdi hissettirmeyen fiyat artışları da var. Mesela doğalgaz. Daha oradaki fiyat artışını tüketici tam anlamış değil. Kasım sonu üç kata yakın fazla fatura ödeyince anlaşılacak. Dua edelim de kış sert geçmesin.”
‘ENERJİ VE BESİN ARTIRIMLARINA KARŞIN TÜİK’TÖNEMLİ ÖLÇÜDE BAŞARI’
Ekonomist İris Cibre, 3 farklı enflasyon verisini paylaşarak (İTO 107% TÜİK 83.45% Enag 186%) “Tüm güç ve besin artırımlarına karşın TÜİK enflasyonunun beklenti altı gelmesi büyük muvaffakiyet doğrusu” dedi. Analist Faik Toy “Yahu ülkede hiç mi ucuz bir eser kalmadı, şöyle o eserleri bulup enflasyon sepetine ekleseydik tahminen enflasyonu aşağı çekerdi. Ya işte bu türlü olur, sepete hangi en düşük fiyatlı eseri eklersen ekle artık yüzde 83’ün altına inmiyor sepet. Ah TÜİK ah” tabirlerini kullandı.
‘BİR YILDIR HÂLÂ NEYİN TAHLİLİ YAPILIYOR’
Ekonomist Yalçın Karatepe “Asıl ‘epistemolojk kopuş’ TÜİK’de: TÜFE Eylül ayında aylık yüzde 3,08, yıllık yüzde 83,45” dedi. Kadir Has Üniversitesi İktisat Kısmı öğretim üyesi Prof Dr. Erinç Yeldan “Enflasyon oranı Merkez Bankasının para siyasetine Cumhurbaşkanı ve AK Parti Lideri tarafından yapılan açık müdahaleler ve izleyen rastgele dizaynlar sonucunda 3 ay içinde yüzde 17’den evvel yüzde 50’lere sonra da yüzde 80’lere fırladı ve o seviyede kaldı. Bir yıldır hala neyin tahlili?” diye konuştu.
‘EKONOMİ İDARESİNİ İSTİFAYA DAVET EDİYORUM’
Gelecek Partisi Sözcüsü Serkan Özcan ise TÜFE yüzde 83,45 ÜFE yüzde 151,50 paylaşımı yaparak şu yorumu yaptı: “İktisadi tahlil yapmaya gerek yok! Vazifeye başladığı güne nazaran enflasyonu 5 katın üstüne çıkaran TCMB Lideri ve PPK üyelerini, Milletin sayılara olan tüm inancını yerle bir eden TÜİK Lideri ve yöneticilerini, derhal istifaya davet ediyorum.” Ekonomist Selçuk Geçer ise “TÜİK datalarına nazaran Eylül ayında tüketici fiyat endeksi bir evvelki yılın birebir ayına nazaran yıllık yüzde 83,45 arttı. Bu kul hakkı değil de nedir?” sözlerini kullandı. Gelecek Partisi İktisat Siyasetleri Lideri Kerim Rota da “Erdoğan; ‘Enflasyon oranımızın nispeten yüksek düzeylere çıkması kimilerini şaşırtıyor olabilir. Halbuki biz, birebir enflasyonu onları daha da şaşırtacak süratle düşürebilme kabiliyetine de sahip bir ülkeyiz’ Bu yaklaşımla Venezuela’da enflasyon yüzde 2960’dan yüzde 114’e düştü” dedi.
