Yalnızca İstanbul Boğazı’nda 3 vardiya formunda toplam 60 kılavuz kaptan hizmet veriyor. Boğazın emniyeti için tüm gemilerin kılavuz kaptan almaları gerekiyor. İstanbul Boğazı ve Çanakkale Boğazı’nda meydana gelen toplam kazaların yüzde 93’ü kılavuz kaptan …
Yalnızca İstanbul Boğazı’nda 3 vardiya halinde toplam 60 kılavuz kaptan hizmet veriyor. Boğazın emniyeti için tüm gemilerin kılavuz kaptan almaları gerekiyor. İstanbul Boğazı ve Çanakkale Boğazı’nda meydana gelen toplam kazaların yüzde 93’ü kılavuz kaptan hizmeti almayan gemilerin başına geliyor.
BOĞAZ GEÇİŞİNDE KILAVUZ KAPTAN ZARURÎ MU?
Türk Boğazları ile ilgili 1936 yılında imzalanan Montrö Boğazlar Mukavelesi’nin 2. unsurunda, barış vaktinde ticari gemilerin Türk Boğazları’ndan geçişi sırasında kılavuz kaptanlık hizmeti isteğe bağlı kılındı.
1936 yılında da İstanbul Boğazı’ndan geçen gemi sayısı günde 17 iken vakit içinde artış olunca geçişler için tedbirler alındı.
6 Kasım 1998 tarihinde ‘Türk Boğazları Deniz Trafik Nizamı Tüzüğü’ uygulamaya konuldu. Tüzüğe nazaran Türk Boğazları’ndan uğraklı geçiş yapacak olan gemiler için kılavuz kaptan bulundurma mecburiliği getirildi. Lakin uğraksız geçiş yapacak gemilerde kılavuz kaptan mecburiliği bulunmuyor.
Türk Boğazlardan geçen gemilerin mecburî olmadığı halde yüzde 50’si kılavuzluk hizmetini kullanmayı tercih ediyor.
KILAVUZ KAPTAN NEDİR, NE İŞ YAPAR?
Gemileri liman yahut ırmak ağızları üzere tehlikeli yahut tıkanmış sularda hareket yaptıran kaptanlara ‘kılavuz kaptan’ ismi veriliyor. Kılavuz kaptanlar çoklukla eski gemi kaptanlarından tercih ediliyor. Kılavuz kaptanlar makul su yolu hakkında ayrıntılı bilgiye sahip, hayli tecrübelidir. Yurt dışında ‘pilot’ olarak söz ediliyor.
Türkiye’de çağdaş manada kılavuz hizmetinin verilmesi ise Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasından sonra mümkün oldu. 1990’lı yıllara kadar da bu hizmet yalnızca devlet tarafından verildi. 1990’ların ikinci yarısından itibarense kılavuz kaptanlık hizmetini özel şirketlerin de vermesini sağlayan yasal düzenlemeler yapıldı.
Günümüzde hem kamuya, hem de özel kesime ilişkin firmalar kılavuz kaptanlık hizmeti sunabiliyor. Türk boğazlarının bununla birlikte ayrıyeten İzmir ve İstanbul limanlarında kılavuzluk hizmeti devlet eliyle sunulurken, tüm öbür bölgelerde özel bölüm misyon yapıyor.
KILAVUZ KAPTAN’IN VAZİFESİ NEDİR?
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ismine Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü tarafından İstanbul ve Çanakkale Boğazları’ndan geçen gemilere kılavuz kaptanlık hizmeti veriliyor.
Türk Boğazları’na girecek gemiler gemi trafik hizmetlerine bilgi vererek sırasını bekliyor. Geçiş sırası geldiğinde ise çoklukla kılavuz kaptanı hizmeti alıyorlar.
Seyir halindeki gemiye yanaşan kılavuz kaptanları taşıyan bot, bir müddet gemi ile tıpkı süratte ilerlemek zorunda. Kılavuz kaptan ise gemiden sarkıtılan halatlarla bottan gemiye tırmanıyor. Gemiye binan kılavuz kaptan, geminin kumanda merkezine giderek kaptana seyirde yardımcı oluyor.
Gemi kaptanlarının en üst mertebesi olarak bilinen kılavuz kaptanlık için, 10 yıl boyunca çalışan kaptanlar eleme imtihanına girebiliyor. Kılavuz kaptanlığı kazanan kaptanlar ise evvel küçük tonajlı gemilere birkaç yıl sonra büyük tonajlı gemilere rehberlik edebiliyor.