İKTİSAT SERVİSİTürkiye’de son devirde yaşanan fiyat artışlarına rağmen büyüme sürat kesmiyor. Vatandaşlar ise bu büyümeden hiçbir şey anlamadıklarını her seferinde lisana getirirken, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) dataları birebir şeyi söylemiyor. Mutfaktaki y…
İKTİSAT SERVİSİ
Türkiye’de son periyotta yaşanan fiyat artışlarına rağmen büyüme sürat kesmiyor. Vatandaşlar ise bu büyümeden hiçbir şey anlamadıklarını her kezinde lisana getirirken, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bilgileri tıpkı şeyi söylemiyor. Mutfaktaki yangının sürdüğünü söz eden vatandaşlar pazarda bile ana besin unsurlarından biri olan patatesin bile fiyatının 6 lirayı aştığını paylaşıyor.
TÜİK Türkiye iktisadının 3’üncü çeyreğe ilgim büyüme sayılarını açıkladı. Buna nazaran Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) bir evvelki yılın birebir çeyreğine nazaran yüzde 7,4 arttı. GSYH bir evvelki çeyreğe nazaran ise yüzde 2,7 oranında artış kaydetti. Ekonomistler üçüncü çeyrekte yüzde 8 civarı büyüme bekliyordu. Toplumsal medyadan yorumlarını paylaşan ekonomistler ise büyümenin hoş olduğunu lakin adil ve kalkınmacı olması gerektiğini aktardı. Bozulan gelir dağılımından da bahseden ekonomistler “Bu büyüme toplumun refahını yansıtmıyor” dedi.
GSYH’yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde; 2021 yılı üçüncü çeyreğinde bir evvelki yıla nazaran zincirlenmiş hacim endeksi olarak; mesleksel, idari ve takviye hizmet faaliyetleri yüzde 25,4, bilgi ve irtibat faaliyetleri yüzde 22,6, hizmetler yüzde 20,7, öbür hizmet faaliyetleri yüzde 11,7, sanayi yüzde 10,0, kamu idaresi, eğitim, insan sıhhati ve toplumsal hizmet faaliyetleri yüzde 8,3 ve gayrimenkul faaliyetleri yüzde 4,7 arttı. Finans ve sigorta faaliyetleri yüzde 19,9, inşaat yüzde 6,7, tarım, ormancılık ve balıkçılık ise yüzde 5,9 azaldı.
Üretim formülüyle Gayrisafi Yurt İçi Hasıla iddiası, 2021 yılının üçüncü çeyreğinde cari fiyatlarla bir evvelki yılın birebir çeyreğine nazaran yüzde 35,5 artarak 1 trilyon 915 milyar 467 milyon TL oldu. GSYH’nin üçüncü çeyrek pahası cari fiyatlarla dolar bazında 225 milyar 497 milyon olarak gerçekleşti.
‘YOLU, KÖPRÜYÜ, KANAL’I DEĞİL ÜRETİMİ DESTEKLEYİN’
Bakan Elvan’ın açıklamasına karşılık ekonomist İris Cibre “Gelir dağılımındaki adaletsizliğin sonunda farkına vardık, adım atacağız. Bunu düzeltmek için yol köprü ve Kanal projesi değil üretimi, teknolojiyi, tarımı desteklemeliydiniz, bunun yerine inşaat iktisadında ısrar ederek muvaffakiyet elde edemezsiniz, anca adım atarsınız” dedi. Analist Alaattin Aktaş ise “Şahane büyüyoruz lakin ekmeğimiz küçülüyor. Ne anladık biz bu büyümeden” tabirlerini kullandı.
‘TOPLUMUN GENELİNİN REFAHI ARTMIYOR’
Ekonomist Doç. Dr. Baki Demirel “Türkiye iktisadı üçüncü çeyrekte yüzde 7,4 büyüdü. Büyümek hoştur lakin adil, kalkınmacı olursa. Büyümenin kompozisyonuna baktığımızda emek hissesinin azaldığını, tarımın daraldığını, sabit sermaye yatırımların azaldığını, hizmet bölümü yüklü ve dış talebe bağlı büyüme görüyoruz” dedi. Ekonomist Hakan Kara ise “Yılın başlarında varsayım ettiğim üzere 2021 yılı büyümesi çift haneli olacak üzere görünüyor. Bu büyümeyi çok evvelce iddia etmiş olmam niteliğini tasvip ettiğim manasına gelmiyor, zira enflasyon yaratan ve gelir dağılımını bozan bir büyüme toplumun genelinin refahını artırmıyor” yorumunu yaptı.
‘ENFLASYON TELAŞI ETİKELEDİ’
Varsayımlarında yanılmayacağını paylaşan ekonomist Mustafa Sönmez, yıllık ulusal gelirin 795 milyar dolara yaklaştığını, büyümede iç talebin ve ihracatın tesirli olduğunu söyledi. İş gücünün 29,8’de kaldığını paylaşan Sönmez “Pastanın paylaşımında işgücünün hissesi artmadı. Endüstride büyüme yüzde 10’u buldu, hizmetlerde toparlanma yaşandı. Finans, inşaat ve tarımda ise gerileme görüldü. İç tüketim ve devlet harcamaları büyümeye kıymetli katkı yaparken yatırımlar azaldı. İhracat ise en kıymetli cazibeli oldu. Büyüme yüzde 7,4 fakat dolar 13 TL. Ülke risk primi 500 dolayında, en yakın rakibinden yüzde 100 fazla, cüzzamlı üzere. Büyümede enflasyon telaşı tesirli. Herkes TL değersizleşirken mala koştu, stok yaptı, iç tüketim tırmandı; döviz fırlayınca yok kıymetine ihracata yöneliş arttı. Bölüşümde emek yanlısı bir kırıntı yok. Bu kof büyüme ağır bedel getiriyor” dedi. Ekonomist Oğuz Demir de büyümenin bedelinin işçilerin ödediğini aktardı. Demir “Tıpkı geçen çeyrekte olduğu üzere bu çeyrekte de işgücü ödemeleri erimeye devam ediyor” yorumunu yaptı.
DATALARDA KAPANMA TESİRİ
Yerleşik hanehalklarının tüketim harcamaları, 2021 yılının üçüncü çeyreğinde bir evvelki yılın tıpkı çeyreğine nazaran zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 9,1 arttı. Devletin nrehberaydin.comi tüketim harcamaları yüzde 9,6 artarken gayrisafi sabit sermaye oluşumu yüzde 2,4 azaldı. Mal ve hizmet ihracatı, 2021 yılının üçüncü çeyreğinde bir evvelki yılın birebir çeyreğine nazaran zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 25,6 artarken ithalatı yüzde 8,3 azaldı. İşgücü ödemeleri, 2021 yılının üçüncü çeyreğinde bir evvelki yılın tıpkı çeyreğine nazaran yüzde 36,3, net işletme artığı/karma gelir ise yüzde 38,6 arttı. İşgücü ödemelerinin cari fiyatlarla Gayrisafi Katma Paha içerisindeki hissesi geçen yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 30,1 iken bu oran 2021 yılında yüzde 29,8 oldu. Net işletme artığı/karma gelirin hissesi ise yüzde 54,4’ten yüzde 54,6’ya yükseldi.
‘MİLLİ GELİRDEN ALDIĞINIZ HİSSE ARTACAK’
Büyüme datalarını yorumlayan Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan, fiyatlı kısmın ulusal gelirden aldığı hissesi artırmak için gerekli adımların atılacağını belirterek, “Vatandaşlarımız müsterih olsun, herkesin büyümeden en uygun formda faydalanması temel önceliğimizdir” sözlerini kullandı. Elvan, Twitter hesabından, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan bu yılın 3’üncü çeyrek büyüme sayılarına ait değerlendirmede bulundu. Dış talebin büyümedeki tesirine dikkati çeken Elvan, şunları kaydetti: “Dış talebin verdiği kıymetli katkıyla 2021’in üçüncü çeyreğinde yıllık yüzde 7,4 oranında büyüdük. Fiyatlı bölümün ulusal gelirden aldığı hissesi artırmak için gerekli adımlar atılacaktır. Vatandaşlarımız müsterih olsun, herkesin büyümeden en düzgün halde faydalanması temel önceliğimizdir.”
