İstanbul Ticaret Odası Meclisi’nin 11 Kasım’da aldığı kararla İstanbul’da 230 gram ekmek 2,5 lira oldu.Türkiye’nin genelinde de 230 gramlık bir ekmeğin ortalama fiyatı 2-2,5 lira ortasında seyrediyor. Lakin ekmek üreticilerine nazaran bu fiyat, un fiyatlarınd…
İstanbul Ticaret Odası Meclisi’nin 11 Kasım’da aldığı kararla İstanbul’da 230 gram ekmek 2,5 lira oldu.
Türkiye’nin genelinde de 230 gramlık bir ekmeğin ortalama fiyatı 2-2,5 lira ortasında seyrediyor. Lakin ekmek üreticilerine nazaran bu fiyat, un fiyatlarındaki artış nedeniyle artık ekmeğin maliyetini dahi karşılamıyor.
Ekmek Üreticileri Patronları Sendikası Genel Lideri Cihan Kolivar, İstanbul’da ekmeğin ilçeden ilçeye değişerek 4-5 lira ortasında satılacağını söyledi.
Kolivar, yüksek maliyetler nedeniyle fırınların 10 güne kadar kepenk kapatmaya başlayacaklarını tabir etti.
İstanbul Halk Ekmek (İHE) ise 250 gramlık olağan ekmek dışındaki ambalajlı eserlere yüzde 47’ye varan oranda artırım yaptı.
DHA’nın haberine nazaran, İTO 12 No’lu Ekmek Un ve Unlu Mamuller Meslek Komitesi Lideri Hasan Demir ekmeğin 3 lira olması gerektiğini belirtti.
Türkiye Fırıncılar Federasyonu Lideri Halil İbrahim Balcı ise yaptığı yazılı açıklamada, ekmeğin 4-5 TL olacağı halindeki haberlerin gerçeği yansıtmadığını kaydetti:
“Evet, ekmeğin temel girdilerinde, hissedilir bir yükseliş kelam gelimi edilendur. Un fiyatları, maya fiyatları, elektrik, doğal gaz ve su fiyatları her gün değişmektedir.”
“Ancak bu demek değildir ki; vatandaşlarımızı ekmeksiz bırakacağız. Tüketicimizin mağdur edilmemesi, esnafımızın daha da büyük düşüncelerle karşı karşıya kalmaması için kesinlikle ancak kesinlikle gereken yapılacaktır.”
Ekmek üreticileri, 2021 yılı başından itibaren buğday ve un fiyatlarında süratli bir artış yaşandığını söylüyor.
Ekmek Sanayii Patronlar Sendikası’na nazaran, “döviz kurlarında yaşanan artışlar, buğday rekoltesinin düşüklüğü, birtakım kişi ve kurumların buğday stoklamaları üzere nedenlerle” Nisan ve Kasım aylarında un fiyatları yüzde 85 arttı.
BBC Türkçe‘ye konuşan Ekmek Sanayii Patronlar Sendikası Lideri Çetin Keçeli, son artırımlarla birlikte fırıncıların giderek daha güç durumda kaldığını belirtiyor:
“Ekmeğin maliyetinde, yüzde 33 düzeyinde bir un maliyeti bulunurdu. Lakin son un artırımlarıyla birlikte bu düzey yüzde 48’lere kadar çıktı.
“Haziran ayında bakanlıktan un fiyatlarındaki artışın bir an daha öncesinde önlenmesini talep ettik. Bakanlık birtakım değirmenlerden, fırınlara çuvalı 195 liraya un verilmesi istikametinde kelam aldı. Lakin bu kelamlar tutulmadı. Şu anda piyasada çuvalı 280 lira ve üstünde un fiyatları var.”
“Eğer değirmenler unun çuvalını kelam verdikleri üzere 180-190 liradan vermekten imtina eder ve Toprak Mahsulleri Ofisi de fırınlara yardımcı olmazsa, ekmeğin 2,50 liradan satılması maliyeti karşılamaz. Ekmekte yeni bir tarifeye geçmek zorunda kalacağız.”
‘FİYAT ARTIŞI KAÇINILMAZ’
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Ziraat Mühendisleri Odası İdare Konseyi Lideri Baki Remzi Suiçmez ise ekmekte fiyat artışı yaşanmasının “kaçınılmaz” olduğu görüşünde:
“Sadece un değil; su, elektrik, doğal gaz üzere girdilerde de önemli bir artış yaşanıyor ve bunun da ekmek fiyatına yansıması gerekiyor. Şayet muhakkak bir artırım yapılmazsa, bu sefer fırınların kapatılmasına ve ekmek kuyruklarına şahit olacağız.”
Ekmek fiyatlarında artırım, vilayetlerdeki fırıncılar odalarının resmi edilen talebinun Valilikler tarafından kabulüyle yapılabiliyor.
BBC Türkçe’ye konuşan tarım muharriri Ali Ekber Yıldırım, ekmek fiyatlarının hala baskılandığını ancak bunun uzun süremeyeceğini söylüyor:
“Hasat dönemine başladığımızda buğdayın tonu 2,500 liraydı, şu anda 4,000 liraya dayandı. Münasebetiyle un sanayicileri de buna uygun olarak un fiyatlarını artırdı.”
“50 kiloluk un çuvalının fiyatı 170-180 liraya iken şu an kimi yerlerde 340 liraya kadar çıktı, yani yüzde 100’e yakın bir artış yaşandı. Bu artırımın bir halde ekmeğe de yansıması gerekiyor fakat fırıncı ekmek fiyatını kendisi artıramıyor.”
Yıldırım’a nazaran, yalnızca un değil kira ve güç fiyatları üzere maliyeler artmaya devam ettikçe ekmeğe artırım yapmamak, fırıncıların batması manasına gelecek.
TÜRKİYE’NİN BUĞDAY ÜRETİMİ AZALDI
Türkiye yakın geçmişe dek buğday üretiminde büsbütün kendi kendine yetebilen bir ülke pozisyonundayken, 2019-2020 dönemi prestijiyle bu tablo değişmeye başladı.
Un ve ekmeğe yapılan artırımların temel nedenlerinden biri olarak, Türkiye’nin bu yılki buğday üretiminin önemli düzeyde azalmış olması olarak gösteriliyor.
Aktüel Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) datalarına nazaran Türkiye’nin bu yıl buğday rekoltesi, yüzde 13 azalarak yıllık 17,5 milyon ton düzeyinde gerçekleşecek. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası İdare Şurası Lideri Baki Remzi Suiçmez’e nazaran Türkiye’nin bu yıl buğdayda kendi kendine yeterlilik düzeyi yüzde 80’lere indi.
Buğday rekoltesinin azalmasında karşımıza çıkan nedenlerden birincisi, kuraklık. Türkiye’nin genelinde hissedilen lakin buğday üretiminde bilhassa Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerini etkileyen kuraklığın bu yıl buğday randımanını hayli düşürdüğü bedellendiriliyor.
Yıldırım, “Türkiye bu sene çok önemli bir kuraklık yaşadı. Olağanda yıllık 20 milyon ton buğday üretimi olan Türkiye, bu dönem başladığından beri ithalat yapmak zorunda kalıyor” diyor.
Tarım Mahsulleri Ofisi’nin 30 Haziran’dan bu yana 6. sefer buğday ithalat ihalesi açtığını söyleyen Yıldırım, döviz kuruna bağlı olarak buğday fiyatlarının da arttığını belirtiyor.
Suiçmez ise yurt dışından alınan buğdayın fiyatının giderek arttığını söylüyor:
“2021’nin birinci aylarında buğdayı yurtdışından ton başına 250 dolara alırken, artık o da 350-400 dolara yükseldi, yani 4 bin liranın üstüne çıktı.
“Kendi çiftçimize kâfi dayanak vermediğimiz için çiftçi üretimden çekiliyor, TMO da mecburen yurtdışından yüksek fiyata alıp iç piyasaya daha düşük fiyatta satma yoluna gidiyor.”
Öte yandan resmi datalara nazaran Türkiye’nin ekili buğday ekili alanları her geçen yıl azalıyor.
Tarım müellifi Ali Ekber Yıldırım, yalnızca son 10 yıl içerisinde 9 milyon hektar buğday ekili alanın şu an itibariyle 6,8 milyon hektara kadar gerilediğini belirtiyor.
Ekmek Sanayii Patronlar Sendikası Lideri Çetin Keçeli’ye nazaran un ve ekmek fiyatlarında kalıcı bir düşüş yaşanması için, buğday üretimini artırılması gerekiyor:
“Tarımla uğraşanlar karşılığını alamadığı için buğday ekimi giderek azalıyor. Son yıllardaki siyasetlerin yetersizliği sebebiyle artık buğdayı bile ithal ediyoruz. Çiftçiye teşvik sağlanarak buğday üretiminin artırılması gerekiyor.”
ZİRAÎ GİRDİ MALİYETLERİ EYLÜL AYI PRESTİJİYLE YILLIK BAZDA YÜZDE 27,79 ARTTI
Bu düzeyin bile epey yüksek olduğunu kıymetlendiren uzmanlar, ziraî girdi fiyatlarında TÜİK’in datalarının çok daha üzerinde bir artış yaşandığını belirtiyor.
TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası İdare Şurası Lideri Baki Remzi Suiçmez, “Gübrenin yüzde 200’den fazla zamlandığı bir ortamda TÜİK, gübre fiyatlarındaki artışın yüzde 71 olduğunu açıklıyor” diyerek, artan gübre fiyatlarının üreticiye tesirini şöyle anlatıyor:
“Çiftçinin en temel gübrelerinden biri olan üre, dünyadaki doğal gaz artırımlarına da bağlı olarak daima arttı. Haziran 2020’de ton fiyatı 1,800 TL olan üre gübresi; Haziran 2021’de 4,100 TL, Ekim’de 9,000 TL, şu anda ise 11,700 TL oldu.”