İKTİSAT SERVİSİTürkiye iktisadının bu yıl yüzde 9 büyüyeceği iddia edilirken, gerçek enflasyon sayıları büyümenin ne biçimde olacağı konusunda kuşku uyandırıyor.Kur artışına dayalı artırımları enflasyondan saymayan hükümet, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)…
İKTİSAT SERVİSİ
Türkiye iktisadının bu yıl yüzde 9 büyüyeceği kestirim edilirken, gerçek enflasyon sayıları büyümenin ne biçimde olacağı konusunda kuşku uyandırıyor.
Kur artışına dayalı artırımları enflasyondan saymayan hükümet, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) datalarında de bunu açık ediyor. TÜİK datalarına vatandaş artık ikna olmuyor. Birçok mağaza çalışanı haftada 2 gün etiket değiştirdiklerini söz ediyor. Bu artırım furyasının karşısında TÜİK en son Kasım 2021 enflasyonunu yüzde 21,31 olarak paylaşmıştı. Açıklanan bu data yalnızca sayıları değil birebir vakitte birçok çalışanın da artırım oranını yansıtıyor. En kolay örneğe bile bakacak olursak TÜİK 4 yıllık kira artışının yüzde 55,1 olduğunu söylüyor. Ama bugün en berbat daire kirası bile 3 bin liranın üzerine çıktı. 4 yıl evvel bu fiyat tahminen bin ila bin 500 ortasında değişiyordu.
Fiyatlar süratle artarken enflasyon birebir formda artış göstermiyor. Bu yüzden fiyatlarda bile önemli bir kayıp yaşanıyor. Yeni yılda da çalışan enflasyona ezilmeyecek ancak TÜİK’e ezilecek. Bunun en kolay birkaç örnekle daha karşılaştırdığımızda da gerçek tablo ortaya çıkıyor.
Ekonomistlerin bir ortaya gelerek hesapladığı ENAG dataları de ortadaki uçurumu ortaya çıkardı. Enflasyon Araştırma Kümesi (ENAG) Kasım ayına ait enflasyon oranlarını açıkladı. Buna nazaran Kasım ayında enflasyon yüzde 9.9 oranında arttı. Yıllık enflasyon ise ENAG bilgilerine nazaran yüzde 58.65 oranında artış gerçekleşti. Ortadaki fark yüzde 37. Yavru vatan Kıbrıs’ta da datalar çabucak hemen birebir. 4 yıl içinde TÜFE, KKTC’de yüzde 116, Türkiye’de yüzde 86 arttı. İstanbul Planlama Ajansı’na (İPA) nazaran, İstanbul’da pahalılık yüzde 50,18 arttı.
CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu, TÜİK’in enflasyon kararının açıklamasının akabinde Twitter’dan “TÜİK’ten randevu istedim, vermediler. Skent aydın haberlerit 11.00’de geliyorum, haberiniz olsun” diye yazmıştı. Kılıçdaroğlu, CHP Genel Sekreteri Selin Sayek Böke ile CHP Küme Başkanvekili Engin Özkoç ile birlikte TÜİK’e gitti. Ancak içeri alınmadı. TÜİK önünde açıklama yapan Kılıçdaroğlu “Burada çalışan arkadaşlar, hepinizin tabi olduğu yasa, devlet memurları kanunudur. Saray memurları başka devlet memurları farklı. Ben devlet memurlarına sesleniyorum: Vazifenizi yapın, hakkıyla, dürüstlükle yapın. Şu binada oturanlar unutmasın, bu binalar bu memleketin vatandaşlarının ödediği vergilerle yapıldı. Çalışanın, memurun, emeklinin ödediği vergilerle aldığınız aylıklardır. Talimat gelmiş indirin. TÜİK sayıları üzerinden aylıkları belirliyorlar. Milyonlarca kişinin aylığını düşük sayılar üzerinden belirliyorlar. TÜİK yüzde 3 belirliyor, akademisyenler yüzde 9 belirliyor” dedi.
TÜRKİYE AVRUPA’NIN ÖNDERİ
TÜİK ile ENAG ortasında oluşan enflasyon farkı, tüketicinin de gündeminde. Lakin resmi sayılar baz alındığında Türkiye dünyadaki en yüksek 11’inci enflasyona sahip ülke pozisyonunda. Euronews’in aktardığına nazaran, her ülkenin son açıkladığı bilgiler karşılaştırıldığında dünyadaki en yüksek enflasyonu yüzde 1575 ile Venezuela yaşıyor. Onu yüzde 366 ile Sudan takip ederken üçüncü sıradaki Lübnan’da enflasyon yüzde 174 oranında. Suriye’de tüketici fiyatlarındaki artış yüzde 139 seviyesinde. Bu oran Surinam’da yüzde 69,5; Zimbabve’de yüzde 58,4; Arjantin’de yüzde 52,1; İran’da yüzde 39,2; Etiyopya’da yüzde 34,2 ve Angola’da yüzde 26,87 düzeyinde. ENAGrup verisinde nazaran ise Türkiye Surinam’ın akabinde altıncı sıraya yerleşiyor. Avrupa ülkeleri ortasında ise Türkiye açık orta önde bulunuyor. Onu yüzde 10,9 ile Ukrayna; yüzde 10,5 ile Belarus takip ediyor. Avrupa genelinde en düşük enflasyon yüzde 0,9 ile Lihtenştayn’da yaşanıyor. Enflasyonun yüksek olması kadar çok düşük olması da iktisat açısından istenmeyen bir durum. Makul seviyede bir enflasyon sağlıklı büyümenin göstergesi olarak kabul ediliyor. Olumlu enflasyonun en düşük görüldüğü ülke ise yüzde 0,1 ile Japonya. Bolivya’da enflasyon yüzde 0,49; Yeni Kaledonya’da yüzde 0,63 ve Suudi Arabistan’da yüzde 0,8 oranında. Dünya genelinde en düşük enflasyon yüzde -3,3 ile Ruanda’da yaşanıyor. İkinci sırada yüzde -2,46 ile Komoros bulunurken onun akabinde yüzde -1 ile Cayman adaları geliyor. Çad ve Bahreyn’de enflasyon yüzde -0,9 iken Maldivler’de bu oran yüzde -0,2 seviyesinde.
MİNİMUM FİYAT GERÇEK ENFLASYONA EZİLDİ
4 milyon memur ve 2 milyondan fazla memur emeklisinin 2022 ve 2023’teki mali ve toplumsal haklarını belirleyen 6. Devir Toplu Mukavele görüşmeleri geride kalırken Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı memura enflasyon farklarından oluşan yüzde 30-35 ortasında artırım yapıldığını açıkladı. Kurda yaşanan hareketlilik bilhassa minimum fiyatın erimesine neden olurken çabucak her bölümün alım gücünü düşürdü. Memura toplumsal refah düzenlemesi yapılacağını açıklayan Çalışma Bakanlığı, yaptığı açıklamada ‘’Memur ve memur emeklilerinin mkent aydın haberlerişlarına yüzde 30 ile yüzde 35 ortasında değişen kümülatif artış oranları ile enflasyon farklarından oluşan artırım yapıldı. 3600 ek gösterge problemi vkent aydın haberlerit olmaktan çıkarılarak toplu kontrat unsuru haline getirildi. Son devirde kurda yaşanan hareketlilikten kaynaklanan ekonomik dalgalanmalar münasebetiyle toplu kontratın ilgili hususlarında güncellemeye gerek duyulmuştur. Kelam Geli̇mi̇ Edi̇len çalışma, yalnızca hekimleri değil bütün sıhhat çalışanını gözeten, bununla da sonlu kalmayıp tüm kamu işçimizi kapsayacak halde enflasyon farkının üzerinde bir toplumsal refah düzenlemesi olarak yapılacaktır. Çalışanlarımızı enflasyona ezdirmeme sözümüzün ardında durarak, iktisattaki dalgalanmaların kamu çalışanlarımız üzerindeki tesirini bertaraf edecek bu düzenlemeyi en kısa müddette tamamlamak için çalışmalarımız devam etmektedir’’ tabirlerine yer verdi.
KIBRIS’LA ORTADAKİ FARK YÜZDE 30
Ekonomist Cem Oyvat toplumsal internet hesabı üzerinden KKTC’nin enflasyon datalarını paylaştı. Ovyat “TÜİK’in enflasyon sayılarının ne kadar gerçekçi olduğunu denetim etmenin tahminen bir yolu da, TÜİK’in TÜFE’sini KKTC’nin TÜFE’siyle karşılaştırmak olabilir. Malum KKTC’de de TL kullanılıyor; yani bizimle emsal bir kur şoku yediler. Ayrıyeten KKTC iktisadı Türkiye’ye epey entegre” dedi. KKTC İstatistik Kurumu’nun ve TÜİK’in TÜFE’leri 2017’ye kadar benzeri oranlarda arttığını anlatan Ovyat “Fakat 2017 yılından sonra, KKTC’de açıklanan tüketici fiyat endeksi Türkiye’dekinden ayrışmaya başlıyor. 4 yıl içinde TÜFE, KKTC’de yüzde 116, Türkiye’de yüzde 86 artmış. Kasım 2017’ye kıyasla KKTC’deki tüketici fiyatları, TÜİK’in Türkiye için açıkladığı fiyatların yüzde 15,8 üzerine çıkmış. KKTC’de en son açıklanan 2021 Kasım yıllık enflasyonu yüzde 27,4. TÜİK’in Türkiye için açıkladığı yüzde 21,3. Bu farkın nedenine bakarsak, besin ve alkolsüz içecekler için olan fiyat endeksinin KKTC ve Türkiye’de 2021’e kadar misal oranda arttığını, 2021’de ise ayrıştığını görüyoruz. Lakin daha büyük tuhaflıklar öbür fiyat gruplarında” yorumunda bulundu.
‘FİYAT ARTIŞLARI TİCARİ ESERLERDE AYRIŞIYOR’
Ana kümelere nazaran son 1 ve 4 yılda, KKTC’de ve TÜİK bilgilerine nazaran, Türkiye’de fiyatların nasıl arttığını anlatan Cem Oyvat şöyle devam etti: “Bakarsak, can sıkıcı kimi ayrışmalar görüyoruz. Bilhassa fiyat artışlarının ticareti yapılabilir mallarda ayrışması tuhaf. Mesela mobilya, mesken aletleri ve mesken bakımı kümesindeki eserlerin fiyatlarının son 4 yılda KKTC’de yüzde 187, Türkiye’de yüzde 108 artması tuhaf. Çok tartışılan otomotiv kalemini içeren ulaştırma kümesinde da büyük farklar var. Son 4 yılda dolar/TL’nin yüzde 246 arttığını hatırlatalım. Tahminen ‘KKTC’deki fiyatların bilhassa mobilya, konut aletleri, araba vs. üzere eserlerde, Türkiye’dekilerin üzerine çıkıp çıkmadığı’ hakkında iki ülke ortasında gidip gelen arkadaşların müşahedeleri yararlı olabilir.”
İSTANBUL’DA YAŞAMANIN MALİYETİ 1 YILDA TÜİK’TEN DAHA SERT ARTTI
İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Lideri Ekrem İmamoğlu, toplumsal internet hesabından İPA’nın son bir yılda İstanbul’daki fiyat artışlarını gösteren tablolarını paylaştı. İmamoğlu, paylaşımına “Genel Liderimiz Sayın Kemal Kılıçdaroğlu, TÜİK’in gerçek enflasyon sayılarını milletten gizlediğini gözler önüne serdi. İşte planlama ajansımızın datalarına nazaran İstanbul’daki gerçek enflasyon” notunu düştü. İmamoğlu’nun paylaştığı tablolarda, piyasa araştırması için 321 eser fiyatının 3 bin farklı noktadan toplandığını belirtti. Araştırmaya hangi eserlerin dahil edileceğinin ise 2020 yılında bin 600 hane ile yapılan mülakatlardan çıkan sonuç doğrultusunda belirlendiği belirtildi. İPA’nın araştırmasında, İstanbul’daki ömür maliyetinin bir yılda yüzde 50,18 arttığı kaydedildi. Bir yıl içerisinde konut kiralarının yüzde 71,43, ayçiçeği yağının yüzde 137,59, buğday ununun yüzde 109,14, LPG’nin yüzde 102,72, tuvalet kağıdının yüzde 90,75, toz şekerin yüzde 90,71, yumurtanın yüzde 40,21 zamlandığı belirtildi.
