Ankara’da 41 haftalık gebe Ö.G.’nin ‘doğum koçu’ ile meskende doğum yapmaya çalışılırken bebeğin hayatını kaybetmesi sonrası ‘doğum koçu’ tartışmaları sürüyor. Anadolu Ebeler Derneği Lideri Uzman Ebe Nesibe Üzel, doğum koçluğu üzere toplumsal medya trendlerini…
Ankara’da 41 haftalık gebe Ö.G.’nin ‘doğum koçu’ ile meskende doğum yapmaya çalışılırken bebeğin hayatını kaybetmesi sonrası ‘doğum koçu’ tartışmaları sürüyor. Anadolu Ebeler Derneği Lideri Uzman Ebe Nesibe Üzel, doğum koçluğu üzere toplumsal medya trendlerinin, suistimallere yol açtığını ve anne bebek hayatının güvenliğini tehdit eder hale geldiğini vurguladı. Bayan Doğum ve Perinatoloji Uzmanı Prof. Dr. Aydan Biri ise, bu işi fakat sıhhat eğitimi almış ebelerin inançla yapabileceğini belirtti.
Doğumun, doğal şartlar altında lakin tıbbi takipleri de içerecek halde yürütülmesi gereken bir süreç olduğunu belirten Tabiatında Doğum Derneği Lideri, Bayan Doğum ve Perinatoloji Uzmanı Prof. Dr. Aydan Biri, 33 yıllık bir bayan doğum doktoru olarak doğum koçu kavramını asla kabul edemeyeceğini, bu işi lakin sıhhat eğitimi almış ebelerin inançla yapabileceğini söyledi.
‘BİZ 10 YILDIR BU TEHLİKEYİ ÖNGÖRÜYOR VE UYARIYORDUK’
Sıhhat Bakanlığı’na geçtiğimiz Temmuz ayında hususla ilgili bir ihtar yazısı yazdıklarını da söyleyen Üzel, Bakanlığın 25 Aralık’ta bu yazıya cevaben vilayet müdürlüklerine yazı göndererek, bu kurumlarla ilgili yasal sürecin başlatılacağını belirttiğini söz etti.
Anadolu Ebeler Derneği Lideri Ebe Nesibe Uzel
Üzel, suistimallere yol açan doğum koçluğu trendlerinin, anne ve bebek hayatının güvenliğini tehdit ettiğini vurgulayarak şu kelamları kaydetti:
“Biz, Anadolu Ebeler Derneği olarak, 10 yıldır bu türlü bir tehlikeyi zati öngördük ve bu cins mesleklerin türemesi ve bayanlara toplumsal medya üzerinden direkt, hiç kontrolsüz ve denetimsiz bir formda erişebildikleri, bu durumun çok fecî seviyelere ulaştığı konusunda ikazlar yaptık. Tanımlanmış olan bir ekip dayanak ve yardım hizmetleri ve hali hazırda görülenin fiyat mukabilinde anneye cazip tekliflerle sunulmuş olması katiyetle güvenlik tehdidi oluşturmaktadır. Zira burada, teşhis ve tedaviyi geciktiriyorsunuz; birebir vakitte da anne adayını gerçek ebelik yaklaşımından da yoksun bırakıyorsunuz. Sonuçta da önemli sıhhat problemleri ile sonuçlanan hadiselerle karşılaşıyorsunuz. Bu davaya müdahil olacağız ve süreci takip edeceğiz. Kendi alanıyla ilgili vazife yapmayan bireylerin neden olduğu olumsuz sıhhat sonuçları ile derneğimiz, cürüm duyurusunda bulunmuştur.”
Doğum Koçluğu Eğitimi veren yerlere yönelik başlatılan yasal süreç evrakı
‘SUÇ DUYURUSUNDA BULUNDUK, DAVAYA MÜDAHİL OLACAĞIZ’
Toplumun daha sağlıklı gebelik ve doğum hizmetlerine erişimi için çalışma yaptığını belirten Uzman Ebe Üzel, kelamlarına şöyle devam etti:
“Kadınların müdahalesiz, son derece trend olan uygulamalarla doğum yaklaşımlarını, sıhhat işçisi olmayan birinden talep etmeleri çok sakıncalı ve tehlikeli. Biz dernek olarak birebir vakitte toplumun daha sağlıklı gebelik, doğum hizmetlerine erişmesi için çaba ediyoruz. O yüzden de bu davaya müdahil olacağız ve süreci takip edeceğiz. Kendi alanıyla ilgili misyon yapmayan şahısların neden olduğu olumsuz sıhhat sonuçları ile derneğimiz, cürüm duyurusunda bulunmuştur. Doğuma hazırlık, danışmanlık merkezleri açılması ile ilgili 2018 yılında bir genelge yayınlandı. Burada örneğin (bu kurumların) ebenin sorumluluğunda ve bayan doğum tabibinin varlığında açılması gerekliliği var; asla misyon alanı dışına giren bir meslek tarifi yok. Sıhhat Bakanlığı’na da dernek avukatımız kanalıyla geçtiğimiz Temmuz ayında bir ihtar edilen talebi yapmıştık bununla ilgili. 25 Aralık’ta bu yazımıza bir karşılık geldi Sıhhat Bakanlığı’ndan ve tüm vilayetlere, ‘denetimsiz ve denetimsiz yapılan eğitimlerin aslında Sıhhat Bakanlığı’nın müsaadesi olmadan yapıldığına ve takibe alınması gerektiğine, cürmü tespit edilenlere de hata duyurusunda bulunulacağına dair’ yazı gönderildiği belirtildi.”
Mahkeme kararında yer alan mevzuat hatırlatması
’58 BİN EBENİN YALNIZCA 8-9 BİNİ GEBELİK VE DOĞUM SÜRECİNDE AKTİF’
Bu meşakkatlerin, sıhhat hizmetlerinde ebelik sisteminin zayıfladığı ülkelerde daha çok görüldüğünü vurgulayan Üzel, kelamlarını şöyle noktaladı:
“Gebelik sürecinde bir risk belirdiğinde, o riskin belirtilerini en erken tanımlayıp bir tabip ile ilişkilendirilecek olan yegane kişi ebedir. Hasebiyle ebe dışında birisinin danışmanlık yapmaya kalkması, malpraktis davalarını da içeren sonuçlara sebep olabilir. Türkiye’de her yıl yaklaşık 1 milyon 250 bin doğum gerçekleşiyor ve 58 bin ebemiz var. Bunu orantıladığınız vakit sayılar şahane görünüyor. Lakin ebelerin hemşirelik alanına kaydırılması, bu muhtaçlıkları ve bu tehlikeleri doğurdu. Bu ebelerin kaçı nitekim gebelik, doğum ve lohusalık süreçlerinde faal olarak vazife alıyor derseniz, yaklaşık 25 bini yani yarıya yakını hemşirelik hizmetlerinde görevlendirildi, 10-15 bin kadar ebemiz de aile sıhhati merkezlerinde, birinci basamakta. Yani doğum ve doğum sonrası lohusalık süreçlerindeki etkin ebe sayısı 8-9 bini geçmez. Biz, çok yüksek olan anne mevt oranlarına çok büyük gayretlerle düşürmüş bir sıhhat camiasıyız bu ülkede. Şu anda çok idealize olan ve daha güzele giden anne çocuk sıhhati hizmetlerini bu üzere kontrolsüz oluşumlarla riske atamayız.”
Doğum koçu ile konutta doğum yapan hamilenin bebeğin vefatına ait evrak
‘KENDİNİ EBE ZANNEDECEK KADAR SUİSTİMAL EDİYORLAR’
Bayan Doğum ve Perinatoloji Uzmanı Prof. Dr. Aydan Biri
Prof. Dr. Aydan Biri ise sıhhat işçisi olmayan birinin doğumda koçluk ismi altında yetkilendirilmesi, o kişinin kendini “ebe zannedecek kadar bu yetkiyi suistimal etmesinin asla desteklenemeyeceğini belirterek şu kelamları kaydetti:
“Çünkü doğum, ebe ve hekim için bile yeri geldiğinde son derece riskli ve sorunlu bir süreç olabiliyor. Kaldı ki hiçbir sıhhat bilgisi olmayan bir bireyin, aldığı kısa bir eğitimden sonra doğumu yaptıracak kadar cüretkar olması kabul edilemez. Bence buna müsaade veren sistemlerin gözden geçirilmesi lazımö dedi. Bayanların konutta doğum tercihiyle ilgili dünyada yapılan araştırmalarda değerli ölçüde telaşın hastanede doğum sancısı, ağrı kesici, anestezi yahut sezaryen üzere daha fazla müdahaleye maruz kalacağı; bazen doğar doğmaz bebeğine mama verilmesinden kaygı etmesinden kaynaklandığını belirten Prof. Dr. Biri, şu bilgileri verdi: “Ama konutta planlı doğumu yaygın olarak uygulayan ülkelerde bile oranlar yüzde 1’in birini üzerinde değil. Örneğin en yüksek oranda (ve profesyonelce) uygulayan ülke Hollanda’da bile, son 70 yıldır yüzde 75’lerden yüzde 13’lere düşmüş konutta doğum oranları. Her yıl da yüzde 1-2 kadar azalarak devam ediyor.”
‘EVDE DOĞUMU DESTEKLEYEN SİSTEMLERDE ETRAF HASTANELERLE İŞ BİRLİĞİ VAR’
Meskende doğumu destekleyen ülkelerde, organize bir sistemin kurulduğuna da işaret eden Prof. Dr. Biri şöyle devam etti:
“Öncelikle meskende doğumda özel olarak deneyimli bir ebelik ve hastane sisteminiz olacak. Zati annenin de takipte olması gerekli. Ayrıyeten, bebeğini baş gelişi olduğu, iri olmadığı, annenin ileri yaş olmadığı ve bebeğin çok kilolu ya da çok düşük kilolu olmadığı üzere özel kondisyonlar tanımlıyorlar. Hollanda’da örneğin mümkün risklere karşı kapıda bekleyen bir ambulans oluyor. Ayrıyeten konuta yakın hastaneler de bu manada işbirliğine dahil edilmiş oluyor. Tüm bunlara karşın konutta doğumların yüzde 8 ila 33’ü pekçok tıbbi sebeplerle hastane sevki ile sonuçlanıyor. Ayrıyeten annenin birinci doğumu ise bebekte sıhhat riski 3,5 kat daha fazla ve üstelik tecrübeli takımla. Hele bir de meskende doğumda takım deneyimsizse, bu risk daha da fazla artıyor. Bu türlü bir tertip, ülkemiz için esasen kelam gelimi edilen değil. Sıhhat Bakanlığı’nın bu türlü bir uygulaması olduğunu ben bilmiyorum.”
‘EVDE DOĞUM İÇİN HİÇBİR KRİTERE UYMUYOR’
Koronavirüs (Kovid-19) ile birlikte dünyada meskende doğum talebinde artış olsa da, bunun gerçekleşmesi için konutta doğum konusunda deneyimli ve eğitimli sıhhat gruplarının, acil bir durum olduğunda hamilenin en kısa müddette gerekirse ambulansla hastaneye götürülmesini sağlayacak bir sistemin gerektiğini belirten Prof. Dr. Biri şu sözlerle devam etti:
“Evde doğumu destekleyen ülkelerde bile sınırlamalar var. Anne 35 yaş altında olacak, bebekte düşük ya da yüksek kilo olmayacak, bebek baş gelişi ile doğum kanalında olacak, mümkünse annenin ikinci doğumu olacak. Bu son olayda gerek anne yaşı, gerek gebeliğin haftası, en kıymetlisi de bebeğin konumu itibariyle bu kuralların hiçbirisini esasen görmüyoruz. Muhtemelen burada bir takipsizlik de var, anne takipte olmayan bir gebelik yaşıyordu. Bir de hali hazırda görülenin üzerine, sıhhat çalışanı olmayan birisinin, ileri haftadaki ‘makat doğuma’ müdahale etmeye kalkmasının kabul edilebilir bir tarafı yok.”
Sıhhat Bakanlığı’nın resmi sitesinde yaptığı ikaz
‘DOĞUMDA KOÇLUK HİZMETİ DİYE BİR ŞEY YOK, EBELER VAR’
Fiyat karşılığında doğum koçu sıfatıyla annelerin yanında doğuma gidebilen bu bireylerin resmi olarak hiçbir kaydının olmadığına da işaret eden Prof. Dr. Biri, kelamlarını şöyle noktaladı:
“Ayrıca bu şahıslar bu işi fiyatına karşılık yapıyorlar. Bunlar kim, bir hastaneye gidiyor ya da bir konuta geliyor? Sen sıhhat çalışanı değilsin, nereye bağlısın, meslek mensubu musun? Toplumsal Güvenlik Kurumu’na mı bağlısın? Çok meçhul şeyler. ‘Koçluk hizmeti’ diye bir şey yok doğumda. Ben bunu bir doktor olarak asla kabul edemem. Bunun için tanımlanmış bir meslek kümesi var ve o da ebelik. Bayan doğum doktoru ile iç içe çalışan, anneyi inançta tutan, bilgilendiren ve destekleyen bu meslek kümesini biz doğumdan uzaklaştırdık, doğum hizmetlerinde daha fazla müdahaleci ve sabırsız bir devri yaşıyoruz. Ülkemizdeki en değerli sorun, ebelik hizmetlerinin gereğince düzgün planlanmamış olması. Doğumun da mesken huzurunda, en az müdahale, azamî itimat ve konfor ile sağlanabileceği hastane ortamlarında yapılması gerektiği anlayışını savunuyorum. Zira burada her şeyi aksiliklere nazaran planlarsınız, doğumu azamî biçimde desteklerseniz ancak bu illa müdahale edeceğiniz manasına da gelmez.”
