Yüzde 50+1 Tartışması: Şimdiye Kadar Kim, Ne Dedi?

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ’50+1’in mahsurlu olduğ.unu anladık. 50+1’i o vakit bu kadar sıkı bir şeye bağlamamamız gerekirmiş. Onun farkına vardık’ halindeki açıklaması siyasetin gündemine oturdu.

Cumhurbaşkanlığı seçimi için uygulanan yüzde 50 + 1 sistemi, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren periyot devir tartışma konusu oluyor.

2017 yılının kasım ayında Hürriyet muharriri Abdulkadir Selvi, Erdoğan’ın da bu sistemden rahatsız olduğunu öne sürmüş, “Nereden çıktı bu yüzde 50 artı 1? Birinci tıpta en fazla oyu alan seçilseydi…” dediğini öne sürmüştü.

2019 yılında da AK Parti hükümetlerinde çeşitli misyonlarda bulunan Faruk Çelik, 50+1 oranının değiştirilmesi teklifinde bulundu. Çelik, ‘İlk cinste yüzde 40 ve üzeri oy alan seçilsin. Yüzde 50+1 formulü Türkiye’yi yorar’ demişti.

Tıpkı yıl  TBMM’de yeni yasama yılı açılış oturumu sonrası gazetecilere konuşan Erdoğan, “Bu durum bir anayasa değişikliği gerektiriyor. Münasebetiyle konuşma yeri Meclis’tir. Ön hazırlığımızı buraya getirebiliriz. Onun için iktidarıyla, muhalefetiyle el ele vererek bunu gerçekleştirebiliriz” biçiminde konuşmuştu.

Erdoğan, daha sonra bir açıklama daha yaparak gündemlerinde bu türlü bir şey olmadığını, açıklamasının yanlış anlaşıldığını söylemişti:

‘Bu Faruk Bey’in kendi açıklamasıdır, kendi niyetidir. Partimizin kanısı değildir. Bizim gündemimizde bu türlü bir şey yok, bu türlü bir tartışmamız da yok. 50 artı 1 aslında bizim milletimizin onayına sunduğumuz ve milletimizin de onayladığı bir sistemdir. Bu geriye gitmek olur, milletimizi de yorar.’

Yüzde 50 + 1 sistemi bugünlerde tekrar gündemde. Geçen hafta Saadet Partisi başkanı Temel Karamolloğlu ile Beştepe’de bir görüşme yapan Erdoğan, “50+1’in mahsurlu olduğunu anladık. 50+1’i o vakit bu kadar sıkı bir şeye bağlamamamız gerekirmiş. Onun farkına vardık” demişti. Bu söz, Gazete Duvar’a konuşan Karamollaoğlu tarafından lisana getirilmiş, Cumhurbaşkanlığı tarafından rastgele bir yalanlama gelmemişti.

Erdoğan’ın bu istikametteki sözlerinin akabinde Cumhurbaşkanlığı Yüksek İstişare Heyeti üyesi Cemil Çiçek de “Yüzde 50+1’in hem bugün, hem de gelecekte zahmete sebebiyet vereceğini, Türkiye’yi kaosa sürükleyeceğini söyledim, tekrar söylüyorum” açıklamasında bulundu.

Fakat bugün MHP Genel Lideri Devlet Bahçeli, bu istikametteki tartışmalara sıcak bakmadığını tabir etti ve Çiçek’e bu teklifi münasebetiyle sert tabirlerle yüklendi:

‘Milletvekili seçmiyoruz belediye lideri muhtar seçmiyoruz. Cumhurbaşkanını seçiyoruz. Yüzde 50+1’i eleştirenleri anlayışla karşılamamız abesle iştigaldir. Yüzde 50+1 oy sistemini eleştirenleri makul görmemiz mümkün değildir. Bu hususta verilecek taviz, sistemin işleyişini sakatlar. Cumhurbaşkanlığı Yüksek İstişare Şurası Üyesi Cemil Çiçek yüzde 50+1’in gelecekte kıymetli ıstıraplara sebebiyet vereceğini tez ediyor. Bu tuhaf kelamların benzerini Türkiye’nin istikrarsızlığa gömülmesini isteyen çevreler de ileri sürüyor. Sayın Çiçek sizin başınız lisanınızın altında sakladığınız bir oran var mıdır? Açıkla da bilelim niyetini öğrenelim. Türkiye’nin kaostan işgalden kılpayı kurtulduğunu ne çabuk hafıza kayıtlarından çıkardınız. Kimlere hoş görünmeye çalışıyorsunuz? FETÖ’cü Fehmi Koru da tıpkı şeyleri söylüyor. Çiçek’in beyanatı bize nazaran kuşku vericidir. Bu tartışma gereksizdir.’

İktidar cephesinden yüzde 50 + 1 sistemine dair dikkati cazip bir yorum bugün AK Parti MKYK üyesi Şamil Tayyar’dan geldi. Tayyar, AKP’nin referanduma sunarak getirdiği sistemin aslında ‘Erdoğan’a kurulan bir tuzak olduğunu’ sav etti:

‘Geçmişte karşı çıkmış, ağır tenkitlere muhatap olmuş biri olarak kelam hakkım var. 50+1, Cumhurbaşkanımıza ve sisteme kurulan tuzaktı. Düzeltilebilirdi, vakti geçti. Yeni tartışma, seçimle ilişkilendirilir. Kazanmaya odaklanmalı, kazanınca biz değiştirmeliyiz.’

Parlamenter sisteme dönüş için görüşmelerini devam eden muhalefetin ortak görüşü AKP’nin iktidarı kaybetme korkusu hasebiyle tartışmayı gündeme getirmiş olduğu tarafında.

CHP Sözcüsü Faik Öztrak, mevzuya ait yaptığı açıklamada şunları kaydetti:

‘Anlaşılan Erdoğan, 50 artı 1 barajı düşürülsün lakin ucube rejim kalsın istiyor. Ne yapalım? Sizi şad etmek için barajı 30 arka 1’e mi çekelim? Yoksa 20 artı 1’e mi çekelim? Erdoğan’ın bugün 50 artı 1’den şikayet etmesinin tek bir nedeni var. Geliyor, gelmekte olanın korkusu. Erdoğan hangi çıtayı koyarsa koysun, artık o çıtayı aşamaz. Zira milletin gözünden de, gönlünden de düştü.’

HDP Küme Başkanvekili Saruhan Oluç da iktidarın kendi kurduğu tuzağa yakalandığını söz etti:

‘Tutturamazsınız 50 +1’i. İktidar kurduğu tuzağa yakalandı. Artık, ‘Nasıl tekrar seçilebilirim, nasıl iktidarı kurtarabiliriz, koltukları kurtarabiliriz’, onun arayışı içindeler. ‘50 + 1 büyük sorundur’, neden? Seçim sistemiyle oynamak, iktidarı kurtaramaz. Türkiye’nin yakın tarihinde buna benzeri çok örnek vardır. Halk asla affetmez. İktidarı kurtarabilmek için seçim sistemiyle oynayan iktidarları, sandık geldiği vakit asla affetmemiştir, tekrar affetmeyecek.’

Demokrasi ve Atılım (DEVA) Partisi Genel Lideri Ali Babacan da özetle şu yorumu yaptı:

‘Şu andaki iktidar, oyunun mevcut kurallarına nazaran yine seçilemeyeceğinin farkına varmış olmalı ki kuralları değiştirerek ‘acaba tekrar seçilebilir miyim’in hesabına girmiş durumda. Bunu, seçim yasasıyla ilgili yapılan pek çok hazırlıklar ve bu hazırlıklarla ilgili kamuoyuna yansıyan bilgilerde görüyoruz. Bunu, en son tartışmaya açılan 50 1 meselesinde görüyoruz. Şunu her halde iyi anlıyorlar ki mevcut kurallarla seçime girilse artık kazanamayacaklar. Bir hükümet, eğer oyunun kurallarını değiştirerek iktidara devam etme hesabına girmişse artık o hükümetin ayrılma zamanı gelmiştir diyoruz biz. 50 + 1 ile artık olmuyor, ne yapalım, 40 + 1 mi yapalım. 30 + 1’mi yapalım, ne yapalım ne istiyorlar yani. Bunu kendileri istedi, çok istedi. Kendileri çok istediği için bu anayasa değişikliği yapıldı. Ve ülkeyi uçuracak, kanatlandıracak ve Türkiye’nin tüm sorunlarını çözecek bir sistem olarak ortaya koydular. Topyekun bir iktidar değişikliği olmadan, topyekun bir zihniyet değişikliği olmadan bu ülkenin sorunları asla çözülemez diyoruz.’

Gelecek Partisi Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu’nun konu hakkındaki yorumu da şöyle:‘Siyaseti 50+1’e mahkum edenler, bu kararı aldıklarında demokrasi tarihinin önemli ölçüde reformunu yaptıklarını iddia ediyorlardı. Şimdi kendileri 50+1’den kaçmaya çalışıyorlar. Ama anlamadıkları şey şu; siyaset bir erdem ve hikmet alanıdır. Siyaseti erdem ve hikmetten soyutlandırdığınız zaman sayıların anlamı kalmaz. Siyaset bir ahlak alanıdır. Ahlaktan soyutlandığınızda hiçbir sayı sizi kurtaramaz. Ve siyaset bir mimari estetik alanıdır, sayısal mühendislik alanında indirgediğinizde siyasetin ruhunu kaybedersiniz.’

Independent Türkçe