Kiracı Hakları

Kiracı hakları hukuken korunur. Bunun yanı sıra kiraya verenin de haklarının hukuk çerçevesinde güvence altına alındığı görülmektedir. Kira sözleşmeleri yapılarak kiraya veren ve kiracılar arasında hukuki bir bağ kurulur. Kira sözleşmelerinin hukuki değere sahip olduğu görülürken yazılı ya da sözlü olması bu durumun değişmesine yol açmamaktadır.

Kiracı hakları söz konusu olduğunda kiraya verene ait yükümlülüklerden söz edilmesi gerekir. Kiraya verenin sorumluluklarını yerine getirmesine bağlı olarak kiracılar haklarını kullanabilecektir. Kiracı hakları kapsamında kiraya verenden taleplerde bulunabilme hakkı yer alır.

Kiracı ve kiraya verenin aralarındaki sözleşmeye istinaden karşılıklı olarak hukuk çerçevesinde hareket etmeleri zorunludur. Aksi durumlarda kiracı ve kiraya veren arasında uyuşmazlık çıkması kaçınılmaz olurken bu durumda da hukuk yoluna başvurulacaktır.

Kiracıların Hakları Neleri Kapsar?

Kiracılar kiraya verenle aralarında bir sözleşme imzaladıklarında kendilerine tanınan haklara uygun olarak kiralananı kullanabilirler. Kiraya veren de hukuk çerçevesinde kiracısı ile arasındaki iş ilişkisini sürdürmekle yükümlü olur. Kiracıya tanınan hakların yanı sıra kiraya verenin de hukuki hakları bulunur.

Kiracı hakları için hukuki açıdan tarafların taşıyacağı sorumlulukların doğru anlaşılması önem arz eder. Kiracıların haklarını sıralamak istediğimizde ortaya çıkacak tablo şu şekilde olur:

• Kiracı hakları kapsamında kiralananın belirlenen tarihte teslim alınması gerekir,
• Kiralananın sözleşmede yer alan koşullara uygun olarak teslim edilmesi zorunludur,
• Kiralananın kullanımı ve yararlanılmasının kiracıya bırakılmasını isteme hakkı da kiracı hakları kapsamında yer alır,
• Kiracı taşınmazı geri iade ederken aldığı şekli ile geri vermek zorundadır. Bu duruma kiralayan da ödemesi yapılan depozitoyu geri iade etmekle yükümlü tutulur,
• Kiralananın kullanımı sırasında ortaya çıkabilecek ayıp kiralayanı ilgilendirdiğinden bu ödemeleri yapmakla yükümlü olan kiralayandır. Kiracının kiralayandan bu ödemeyi yapmasını isteme hakkı bulunur,
• Kiracı hakları arasında kiralayanın rızasını almak koşulu ile kiralananın başkasına devredilebilmesi mümkündür. Kiracı kiralayanın rızası çerçevesinde kiralananı alt kiraya da verebilir,
• Kiracı kiralananda ortaya çıkabilecek kullanım elverişliliğinin yitirilmesi durumunda bunu gidermesini kiralayandan talep edebilir. Kiralayan bu talebi süresinde yerine getirmediği takdirde kiracının sözleşmeyi sonlandırma hakkı bulunur,
• Kiraya veren ile kiracı arasında aksi kararlaştırılmadıkça kiralayan vergi, sigorta gibi ödemeleri yapmakla yükümlüdür. Kiracının kiralayandan bu ödemelerin yapılmasını isteme hakkı bulunur,
• Kiracının kira ödemesini geciktirmesi durumunda ceza uygulamasının yapılmamasını isteme ve bunu sözleşmeye koyma hakkı bulunur.

Kira Sözleşmeleri Yetkili ve Görevli Mahkeme

Kiracı hakları söz konusu olduğunda kiralayan ile kiracı arasında sözleşme yapılması gerekir. Bu sözleşmeler yazılı ya da sözlü olabileceği için hukuki açıdan bir fark bulunmaz. Sözleşmenin yazılı olması kanıtlanmasını kolaylaştırması açısından önem arz eder. Bununla birlikte sözlü anlaşmalar da hukuki açıdan geçerlidir.

Kiracı hakları ile ilgili olarak mahkemeye başvurulması gerektiğinde görevli ve yetkili mahkemelerin hangileri olduğu da merak edilir. Sulh Hukuk Mahkemeleri bu tür davalarda görevli mahkemelerdir. Yetkili mahkemeler ise kiracının yerleşim yeri mahkemesidir. Kira sözleşmesinin ifa edildiği yer mahkemeleri de yetkili mahkemeler arasında bulunur.

Kiracı hakları söz konusu ise davalara konu olan birçok durumdan söz edilebilir. Kiraya verenin açacağı tahliye talebine bağlı davalar, kira bedeli tespitinin yapılması ya da sözleşme feshine yönelik davalar bunlardan bazılarıdır. Dava açılırken mahkemeye dilekçe verilmesi sureti ile hareket edilir.

Kiracı hakları konusunda tazminat davaları ya da sözleşmelerin yol açacağı alacaklara ilişkin davalardan da söz edilmesi gerekir. Bu tür durumlarda hukuki yola başvurulması gerekirken bilimsel bir disiplin olan hukuk aracılığı ile kanun koyucu taraflar arasında adil bir yaklaşımla hareket eder.

Tarafların hakları korunurken hukuk aracılığı ile toplumsal nizamın da sağlanması mümkün olur. Bu sebeplerle de kiraya veren ve kiracılar arasındaki her tür uyuşmazlıklarda yasal sonuç elde edebilmek için hukuk yolu tercih edilir.

Kontratsız Sözleşmelerde Kiracı Hakları

Kiraya veren ve kiracılar arasında imzalanacak yazılı sözleşmelerde şekil şartı aranmazken bu belgeler ispatı kolaylaştırıcı özelliklere sahiptir. Bunun yanı sıra sözlü olarak bir anlaşma yapıldığında da hukuki değer açısından yazılı anlaşmalarla aynı koşullarda değerlendirildiği görülür.

Kiracı hakları gündeme geleceği zaman ise yazılı ya da sözlü olarak hazırlanacak sözleşmeler açısından bir fark bulunmadığı görülecektir. Kiracılarla yapılan sözleşmelerde esas olan tarafların irade beyanlarıdır. Sözlü anlaşmalar da sözleşmelerin geçerliliği açısından engel taşımazlar.

Kiracı hakları açısından sözlü olarak yapılan sözleşmeler de yazılı sözleşmelerdeki hakların kullanılmasına imkân tanımaktadır. Kontrat yapılmadığı durumlarda kiralayan taraf olarak adlandırılan kiracılar hukuki yönden kendilerine tanınan tüm haklarını kullanabilirler.

Kiraya verenin hukuki çerçevede belirlenen haklarını kullanabilmesi için sözleşmenin ne türde hazırlandığı önemli olmazken kiracı açısından da bu durum geçerlidir. Kontratsız sözleşmeler de tarafları bağlayıcı yönleri ile dikkat çekmektedir.

İşyeri Kiracılarının Hakları

İşyeri olarak adlandırılan mekanların kiralanması durumunda kiracı ile kiralayan arasında yeni bir hukuki bağ doğar. İşyerlerinde mal ve hizmet üretimi yapılabilir. Bu tür mekanlarda işçilerin birlikte çalışması ve organize olması söz konusudur.

Kiracı hakları iş yeri kiracıları için de geçerli olan bir durumdur ve bu kapsamda kiralayanı bağlayıcı özellik göstermektedir. Tarafların karşılıklı olarak kendilerine tanınan haklar nispetinde hareket etmesi gerekir.

Kiracı hakları arasında iş yeri kiralamaları sırasında alınacak depozito bedeli en fazla 3 ay olarak belirlenmiştir. İş yeri kirasının yabancı para birimi üzerinden ödeneceği anlaşmalarda geçerli olmak üzere taşınmaz üzerinde 5 yıllık kira değişimi yapılamaması söz konusu olur. Kiracı bu hakkını kiralayandan talep edebilir.

Kiracı hakları içinde sayılabilecek bir diğer konu ise kiracı malı kiraladıktan sonra kullanım süresinin dolmasının ardından geri teslim edeceğinde aldığı koşullarda iade etmekle yükümlüdür. Bu koşulları sağladığı takdirde ise verdiği depozitoyu aynen geri alma hakkına sahiptir.

Kiracı hakları arasında yer alan bir diğer husus da sözleşmelerin feshine yöneliktir. Kiralayan sözleşme bitse de konut veya iş yeri fark etmeksizin sözleşme feshine gidememektedir. Sözleşme feshinin yasal bir zemine oturabilmesi için kiracı ve kiralayan arasında yapılan sözleşmenin 10 yıllık uzama süresinin dolması gerekir. Bu durumda kiralayan sözleşmeyi feshedebilmektedir.

Evin Satılması Durumunda Kiracı Hakları

Kiracı hakları söz konusu olduğunda oturulan evin satılması durumunda ne yapılması gerektiği de gündeme gelir. Ev sahipleri evlerini sattıklarında kiracılar açısından sözleşmenin sonlanması söz konusu olmamaktadır. Ev sahibi ile kiracı arasındaki sözleşmenin varlığı malın satılmasına engel değildir.

Kiracı hakları açısından konu ele alındığında ise malın yeni maliki ile sözleşmenin devam ettiği görülür. Kiralanan malın malikinin değişmesi sözleşmede bir değişikliğe yol açmamakla birlikte yeni malik açısından da bazı haklar doğurur.

Yeni malik kiralayan sıfatı ile sözleşmenin tarafı olur. Kiracı hakları da yeni malike karşı geçerliliğini koruyacaktır. Yeni malik de kiracıdan birtakım taleplerde bulunabilir. Kiracının tahliyesi yönünde yeni malikin tebligat yapması mümkün olan bir durumdur. Yeni malik koşulları sağladığı takdirde bu talebi ileri sürebilecektir.

Kiralayan kiracısına taşınmazı satın aldıktan sonraki bir ay içerisinde tebligat göndermek sureti ile evi boşaltmasını isteyebilir. Bu durumda kiracı kendisine tanınan 6 aylık yasal süresi içerisinde evi boşaltmakla yükümlü olur.

Kiracı hakları açısından kiralayanın kendisini çıkartmak istediği durumlarda yasal süresi içerisinde dava açması gerekir. Kiralayan kendisine tanınan 6 aylık yasal bekleme süresini geçirmek zorundadır. Kiracı ve kiralayan arasında ortaya çıkan hukuki ilişki sözlü ya da yazılı yapılan sözleşmelerle geçerlilik kazanmaktadır.

Kiracı hakları her tür sözleşme için geçerli olurken kiralayan ile kiracının karşı karşıya geldiği durumlarda hukuk yoluna başvurulması kaçınılmaz olmaktadır. Bu durumda da görevli ve yetkili mahkemeler aracılığı ile tarafların hakları iade edilir.